ଓଡ଼ିଆରେ ଓଡ଼ିଶାର ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ଦାବିରେ ଚାଲିଥିବା ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନର ବୌଦ୍ଧିକ ସଂସ୍କରଣରେ ଯୋଗଦାନ କରି ପ୍ରୟୋଗାତ୍ମକ ଭାଷା ତତ୍ତ୍ଵର ସ୍ଵନାମଧନ୍ୟ ବିଶେଷଜ୍ଞ ତଥା ଭାରତର ଭାଷାତତ୍ତ୍ଵବିତ୍ ସମାଜ (Linguistic Society of India )ର ସଭାପତି, ପ୍ରଫେସର ପଞ୍ଚାନନ ମହାନ୍ତି ସୋମବାର ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସମୟରେ ଉଦ୍ବୋଧନ ଦେଇ, ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ହିଁ ଓଡ଼ିଶାର ଭିତ୍ତି ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତହିଁର ଉପସ୍ଥିତ ସ୍ଥିତି ଉପରେ ଗଭୀର ଉଦ୍ବେଗ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।
ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ଭାଷାତତ୍ତ୍ଵବିତ୍ ଜର୍ଜ କିଂସ୍ଲେ ଜିଫ୍ (George Kingsley Zipf)ଙ୍କ ନିରୂପଣ ସୂଚିତ କରି ପ୍ରଫେସର ମହାନ୍ତି କହିଛନ୍ତି, ଓଡ଼ିଶାର କର୍ମଚାରୀମାନେ ସବୁଠୁ କମ ପରିଶ୍ରମରେ କାମ କରିବା ନୀତି (Principle of least effort ) ଆପଣାଇବାକୁ ବ୍ୟଗ୍ର ଥାଇ, ଏଥିରେ ବାଧା ନଆସିବା ପନ୍ଥା (Principle of least resistance) ବି ଅପଣାଇଛନ୍ତି । ଏହା ହିଁ ହେଉଛି କାରଣ, ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଓଡ଼ିଆରେ ଓଡ଼ିଶାର ଶାସନ ହୋଇପାରୁନି । ରାଜ୍ୟର କର୍ମଚାରୀ ଓ କର୍ମନିର୍ବାହିମାନଙ୍କୁ ଏହି ଆରାମ ମଣ୍ଡଳ (Comfort Zone) ପରିବର୍ତ୍ତେ ସେବା ମଣ୍ଡଳ (Service Zone )ର ଦାୟିତ୍ଵ ନିର୍ବାହ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରାନଗଲେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଓଡ଼ିଶାର ପରିଚାଳନା ସମ୍ଭବ ହେବନାହିଁ ବୋଲି ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି ପ୍ରଫେସର ମହାନ୍ତି ।
ସେ କହିଛନ୍ତି, ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ଭାଷାପ୍ରିୟ ଜାନକୀ ବଲ୍ଲଭ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ଘୋଷଣା ସତ୍ତ୍ୱେ, ଓଡ଼ିଶାରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ କାମ ହେଲା ନାହିଁ ; କାରଣ କିଂସ୍ଲେଙ୍କ ନିରୂପଣ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇ ପାରିଲା ନାହିଁ କି କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ଆରାମ ମଣ୍ଡଳରୁ ବାହାର କରାଯାଇ ପାରିଲା ନାହିଁ । ଏହାର ପ୍ରତିକାର ପାଇଁ ଓଡ଼ିଆରେ କାମ ନକରିବା କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ଦଣ୍ଡବିଧାନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିବା ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ତାର ଅଭିଯାନର ୧୬୦୮ ଦିନରେ ପହଞ୍ଚିଥିବା ଅବସରରେ ସେ ପ୍ରଶଂସା କରିଛନ୍ତି ।
ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା କିପରି ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ଅବିମୃଷ୍ୟକାରୀତାର ଶିକାର ହୋଇଛି ତାହା ଦର୍ଶାଇ ସେ କହିଛନ୍ତି, ସରକାର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିବା ପ୍ରଶାସନିକ ଶବ୍ଦକୋଷରେ ସାର୍ବଜନୀନ ଶବ୍ଦମାନଙ୍କର ଘୋର ଅଭାବ ରହିଛି କେବଳ ନୁହେଁ, ତହିଁରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ସେ ସମ୍ପର୍କୀୟ ଅଭିଳାଷ ପ୍ରତିଫଳିତ ନ ହୋଇଥିବା ଏହି ସଂକେତ ଦେଉଛି କି ରାଜ୍ୟରେ କର୍ମଚାରୀ କୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶାସନ ଚାଲିଛି , ଯାହା ଲୋକତନ୍ତ୍ର ସମର୍ଥିତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନୁହେଁ । ଏପରି ଏକ ସ୍ଥିତିରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଉପରେ ଏକ ସଙ୍କଟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଏହା ଏପରି ଯେ, ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଏକ ଭାଷା-ବ୍ୟାକରଣ ନାହିଁ ଓ ଯେଉଁମାନେ ଲେଖିଛନ୍ତି , ସେମାନେ ବ୍ୟାକରଣ ପ୍ରସ୍ତୁତିର ମୌଳିକ ପଦ୍ଧତ୍ତି ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ନ ଦେଇଥିବା ହେତୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ସ୍ଵକୀୟତା ବ୍ୟାକରଣରେ ପ୍ରସ୍ଫୁଟିତ ହୋଇନାହିଁ । ସେ କହିଛନ୍ତି, ଭାଷାକୁ ନେଇକରି ବ୍ୟାକରଣ ଲେଖାହୁଏ । ବ୍ୟାକରଣର କାମ ହେଲା , ଆମ ମସ୍ତିଷ୍କରେ ଥିବା ଭାଷାଢାଞ୍ଚାକୁ ପଦ୍ଧତ୍ତିଭୂକ୍ତ କରିବା । ଏହା ନ ହୋଇଥିବା ଫଳରେ ଭାବ ଓ ଭାଷା ମୌଳିକ ଫରକ ଦ୍ଵାରା ଆକ୍ରାନ୍ତ ହେଉଛି, ଯାହାର ନିରାକରଣ ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ।
ସେହିପରି ଓଡ଼ିଶାର ଇଂରାଜୀ ବନାନ Orissa ପରିବର୍ତ୍ତେ Odisha କରି ଆମ ଭାଷାର ମୌଳିକତା ପ୍ରତି ଘୋର ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ସୃଷ୍ଟିକରାହୋଇଛି । ଏହି ନୂଆ ଇଂରାଜୀ ବନାନ ହେତୁ ରାଜ୍ୟ ବାହାରର ଅନେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଆମ ରାଜ୍ୟକୁ “ଓଦିଶ୍ୟା” ବୋଲି କହୁଛନ୍ତି , କାରଣ ଇଂରାଜୀର ‘d’ ଅକ୍ଷର ‘ଦ’ ରୂପେ ବି ଉଚ୍ଚାରିତ ହୋଇଥାଏ । ଦୁଃଖର କଥା ଯେ, ଏହି ବିପର୍ଯ୍ୟୟର ଉତ୍ସବ ମନାଇବା ପାଇଁ ଶତାଧିକ କୋଟି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରାହୋଇଛି ଯାହା ଜନମଙ୍ଗଳ କାମରେ ଲଗାଯାଇପାରିଥାନ୍ତା ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ପ୍ରଫେସର ମହାନ୍ତି ।
ଆମ ଭାଷା ଉଜୁଡ଼ି ଯାଉଥିବା ବେଳେ ଅଶୁଦ୍ଧ ଇଂରାଜୀରେ ଶାସନ ଚାଲିବା ଓ ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରୁ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ସରକାରୀ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଅଜାଡ଼ିହୋଇଚାଲିଥିବା ଆମ ଭାଷାକୁ ବିପଦଗ୍ରସ୍ତ କରିଛି । ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ମାନ୍ୟତା ଅର୍ଜନ କରିଛୁ ବୋଲି ଆତ୍ମସନ୍ତୋଷରେ ଆମେ ଝଲସୁଥିବା ବେଳେ ଆମ ଭାଷାର ପ୍ରାଣଶକ୍ତି (vitality) ବର୍ତ୍ତମାନ ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ ଅବସ୍ଥାରେ ପହଞ୍ଚିଛି । ଏହି ପ୍ରାଣଶକ୍ତି ହ୍ରାସ ପାଇଥିବା ହେତୁ ପ୍ରାୟ ୫ ବର୍ଷ ଖଣ୍ଡେ ବାହାରେ ରହିଗଲେ ଓଡ଼ିଆମାନେ ନିଜକୁ ଓଡ଼ିଆ ବୋଲି ପରିଚୟ ଦେବାକୁ କୁଣ୍ଠା ପ୍ରକଟ କରୁଛନ୍ତି । ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ଯଦି ଆମ ଭାଷା ତାର ପ୍ରାଣଶକ୍ତି ହରାଇନଥାନ୍ତା, ଏପରି କେବେ ମଧ୍ୟ ହୁଅନ୍ତା ନାହିଁ ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି ।
ସରକାରଙ୍କ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାପ୍ରୀତିର ଆତିଶଯ୍ୟ ଉପରେ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାତତ୍ତ୍ଵର ଏହି ବିଶ୍ଵବିଦିତ ପ୍ରଫେସର ମତ ରଖି କହିଛନ୍ତି, ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ଆମ ଭାଷାର ବହୁ ମୌଳିକ ବିଭବକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେବ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ପାରିବାରିକ ଶବ୍ଦ ବିଭବ ଅତି ମୂଲ୍ୟବାନ ଓ ଓଡ଼ିଆ ବୁନିଆଦିର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟରେ ଭରା । ଆମର ପ୍ରତି ସମ୍ପର୍କୀୟ ପାଇଁ ଆମର ଏକ ଏକ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଶବ୍ଦ ଅଛି । ଯେପରି ବାପାଙ୍କ ଭାଇ ‘ବଡବାପା’ ବା ‘ଦଦା’; ମାଆର ଭାଇ ‘ମାମୁଁ’ । ସେହିପରି ସମ୍ପର୍କ ଭିତ୍ତିରେ ‘ମଉସା’, ‘ପିଇସା’ ଇତ୍ୟାଦି । କିନ୍ତୁ ଏହି ସବୁ ଶବ୍ଦ ପାଇଁ ଇଂରାଜୀରେ କେବଳ ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦ ଅଛି , ଯାହା ହେଲା ‘ଅଙ୍କଲ’ । ଆମ ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ଶିକ୍ଷା ଏହି ଅଙ୍କଲ ଶବ୍ଦ ତଳେ ଚାପିଦେବ ପାରିବାରିକ ଶବ୍ଦ ଭଣ୍ଡାର , ଯାହା ସମୁଦ୍ରରୁ କେବଳ ଶଙ୍ଖେ ପାଣିର ଉଦାହରଣ ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି ।
ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷା ଦ୍ଵାରା ଏପରି ଅଜସ୍ର ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦ ବିଭବ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯିବ । ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ଶିକ୍ଷା ଦ୍ଵାରା ଆମର ବିକାଶ ହେବ – ଏହା ଏକ ଭୁଲ ଚିନ୍ତା ବୋଲି କହି ପ୍ରଫେସର ମହାନ୍ତି କହିଛନ୍ତି, ପିଲାର ଦୈହିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ଯେପରି ମା କ୍ଷୀର ଆବଶ୍ୟକ, ତାର ମାନସିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ସେପରି ମାତୃଭାଷା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି ମାନସିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସୁଦୃଢ ହେଲେ ହିଁ ଭବିଷ୍ୟ ପିଢିର ଓଡ଼ିଆ ସୁଦୃଢ ହେବ , ଅନ୍ୟଥା ନୁହେଁ । ପ୍ରତି ବାପ ମା ଏଥିପାଇଁ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ଓ ଘରେ ପିଲା ସହ ସବୁବେଳେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ କଥା ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
ଓଡ଼ିଶାର ଭିତ୍ତି ଅଟଳ ରଖିବାକୁ ହେଲେ, ପ୍ରଫେସର ମହାନ୍ତି କହିଛନ୍ତି, ପ୍ରତ୍ୟେକ ବାପ ମା ସେମାନଙ୍କ ଶିଶୁମାନଙ୍କ କଣ୍ଠରେ କେବଳ ଗୋଟିଏ ଗୌରବଭରା ଦୁହା ଧରାନ୍ତୁ, ଯାହାକୁ ଧରି ପ୍ରତି ଓଡ଼ିଆ ସନ୍ତାନ ଗର୍ବରେ କହୁ – ଓଡ଼ିଶା ମୋ ମାତୃଭୂମି, ଓଡ଼ିଆ ମୋ ମାତୃଭାଷା । ଏଥିରେ ହିଁ ନିହିତ ଆମ ପରିଚୟ ଅକ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣ ରହିବାର ଆଶା ।