ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ
ଏବେ ଆମ ଜାତି ଏକ ମହା ବିପଦରେ ପଡିଛି । ଏହିପରି ବିପଦରେ ପଡ଼ି ବିଶାଶହେ ବର୍ଷ ତଳେ ଆମ ଜାତି ଯେତେବେଳେ ଆର୍ତ୍ତନାଦ କରୁଥିଲା, ସେହି ବିପଦର ବିଲୋପନ ପାଇଁ ଅଣ୍ଟାଭିଡ଼ିଥିଲେ ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର । କଣ ଥିଲା ସେହି ବିପଦ? ତା ଉପରେ ଦୃଷ୍ଟିପାତ କରି ମୁଁ ମେହେରଙ୍କ ପାଖକୁ ଆସିବି ।
କଳେବଳେକୌଶଳେ ଇଂରାଜି ଲୋକେ ଓଡିଶା ଦଖଲ କରିଗଲେ । ଓଡ଼ିଶା ବିରୁଦ୍ଧରେ ସେତେବେଳେ ଯୁଦ୍ଧରେ ଲିପ୍ତ ଥିବା ବିଲାତି ବାହିନୀର ଅନ୍ୟତମ ତୁଙ୍ଗ ବ୍ୟକ୍ତି ଜି॰ଟୟନବି ଏକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷଦର୍ଶୀ ବିବରଣୀ ଦେଇ A sketch of the history of Orissa ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଲେଖିଛନ୍ତି, “ଆମ ଝୋଲାମରା ସରିନି, ଏପରି ଏକ ଭୀଷଣ ଝଡ଼ ଆମ ଉପରକୁ ମାଡ଼ିଆସିଥିଲା, ଯାହା ଆମକୁ ସମଗ୍ର ଓଡ଼ିଶାରୁ ନହେଲେ ବି ଖୁରୁଧାରୁ ନିଷ୍କାସିତ କରିଦେବାକୁ ଥିଲା ଯଥେଷ୍ଟ ।” ଫିରିଙ୍ଗୀଙ୍କ ପୋଲିସ ଓ ସେନା ବାହିନୀ ହତାଶ ହୋଇଗଲେ । ସେତେବେଳର ଯୁଗ୍ମ ବିଚାରପତି ଡବ୍ଲ୍ୟୁ ଫରେଷ୍ଟର କମିଶନର ରବର୍ଟ କେରଙ୍କୁ ୯.୯.୧୮୧୮ ତାରିଖରେ ଜଣାଇଲେ, ଓଡ଼ିଶା ମୂଳକର ପ୍ରକୃତି ଏବଂ ଓଡିଆ ଜାତିର ମିଜାଜ ଏପରି ଯେ, ପୋଲିସ ଓ ସେନା ବଳ ଏଠି କିଛି କାମ କରିବନି । ଫରେଷ୍ଟରଙ୍କ ରିପୋର୍ଟ ପାଇ ଇଂରାଜମାନେ ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁଙ୍କ ସହ ସନ୍ଧିକଲେ ଓ ସେହି ଶେଷ ବାଧା ଅପସରିଗଲା ପରେ, ରାଜା ଜମିଦାରମାନଙ୍କ ହେତୁ କୌଣସି ଭୌଗୋଳିକ ଏକତା ନଥିବା ଓଡ଼ିଶାର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଶକ୍ତି କ’ଣ ତାହା ଜାଣିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ । ଦେଖିଲେ ଯେ, ପରସ୍ପର ଦ୍ଵନ୍ଦ୍ଵରତ ୩୬ ଗଡ଼ଜାତ ଓ ପରସ୍ପର ପ୍ରତିଦ୍ଵନ୍ଦୀ ଜମିଦାରୀ ସମୂହ ହେତୁ କୌଣସି ଭୌଗୋଳିକ ଏକତା ନଥିବା ଓଡ଼ିଶା ମାଟିର ସର୍ବତ୍ର ସବୁଲୋକେ ଗୋଟିଏ ଭାଷା କହନ୍ତି ଏବଂ ବୁଝନ୍ତି ଓ ତାହା ହିଁ ସେମାନଙ୍କ ମାତୃଭାଷା ଓଡ଼ିଆ । ଗୋଟିଏ ବିଶାଳ ନଦୀର ଉପନଦୀ ପରି ଏହି ଭାଷାକୁ ପରିପୁଷ୍ଟ କରି ଏହାର ଅନ୍ତର୍ଗତ ହୋଇଛି ବହୁ ଉପଭାଷା । ଏହି ମହାନ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ହିଁ ଭୌଗୋଳିକ ଜାତୀୟତାହୀନ ଦୁର୍ଦ୍ଧର୍ଷ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିକୁ ଏକ ଅଦୃଶ୍ୟ ଐକ୍ୟସୂତ୍ରରେ ବାନ୍ଧିରଖିଛି । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ହିଁ ଏହି ଜାତିର ଶକ୍ତି । ସେମାନେ ଏକଥା ବି ଦେଖିଲେ ଯେ, ଓଡ଼ିଆ ଜାତିକୁ ତାର ଅନମନୀୟ ମିଜାଜ ହେତୁ ପଡ଼ୋଶୀ ପ୍ରଦେଶବାସୀମାନେ ପ୍ରବଳ ଈର୍ଷା କରନ୍ତି ଓ ସୁଯୋଗ ପାଇଲେ ଦାଉ ସାଧିବାକୁ ଟାକିବସିଥାନ୍ତି । ତେଣୁ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଭାଷା ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ଉଜାଡ଼ି ଦେବା ପାଇଁ ସେମାନେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଭୂଖଣ୍ଡକୁ ଭାଗ ଭାଗ କରି ପଡ଼ୋଶୀ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ଖୁନ୍ଦିଦେଲେ । ଏବଂ ଯାହା ସେମାନେ ଭାବିଥିଲେ ତାହା ହିଁ ହେଲା । ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଭାଷା ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଭାଙ୍ଗିଗଲା ଓ ପଡ଼ୋଶୀ ପ୍ରଦେଶମାନଙ୍କରେ ଭାଷା ଭିତ୍ତିରେ ସେମାନେ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ହୋଇଗଲେ । ଅଚିରେ ଅନ୍ୟ ଭାଷାଭାଷୀ ପଡ଼ୋଶୀମାନଙ୍କ ଦୌରାତ୍ମରେ ଭାଙ୍ଗିଗଲା ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଗରିମା, ତାର ଶୌର୍ଯ୍ୟ । ଓଡ଼ିଶା ମାଟିରେ ବିଲାତି ଶାସନର ସବୁ ଦପ୍ତରରେ ବିଲାତି ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଅଣଓଡିଆ ଗୋଲାମମାନେ ରାଜ୍ କଲେ । ସେମାନଙ୍କ ଅତ୍ୟାଚାରରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀମାନଙ୍କର କିପରି ସର୍ବସ୍ଵାନ୍ତ ଘଟିଥିଲା ତହିଁର ତିନୋଟି ପ୍ରାମାଣିକ ଦସ୍ତାବିଜ ରଖି ସେହି ମହାନ୍ଧକାର ଭିତରୁ ଆମକୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବାରେ ସ୍ଵଭାବ କବି ଗଙ୍ଗାଧର କିପରି ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିଥିଲେ ତାହା ମୁଁ କହିବି ।
ପ୍ରଥମ ଦସ୍ତାବିଜ
ଏହା ହେଉଛି , ଉପକୂଳ ଓଡ଼ିଶା ସମ୍ପର୍କିତ ଡବ୍ଲ୍ୟୁ ଟ୍ରୋୟରଙ୍କ ରିପୋର୍ଟ , ଯାହା ଓଡ଼ିଶା ଅଭିଲେଖାଗାରରେ Revenue Administration in Orissa ଶୀର୍ଷକରେ ସରଂକ୍ଷିତ । ସେତେବେଳେ ଓଡ଼ିଶା ଭାବେ ଚିହ୍ନିତ ଅବିଭକ୍ତ ବାଲେଶ୍ଵର, କଟକ ଓ ପୁରୀରେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ସବୁ ଦପ୍ତରରେ କର୍ମଚାରୀ ଥିଲେ ସମଗ୍ରତଃ ପ୍ରାୟ ବଙ୍ଗାଳୀ । ଟ୍ରୋୟର ଲେଖିଛନ୍ତି, ଏହି ବଙ୍ଗାଳୀ ଅମଲାମାନେ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଶୋଷଣ ଓ ଲୁଟପାଟର ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପରିଣତ କରିଥିଲେ। ତମାମ ଜିଲ୍ଲାର ଲୋକେ ସେମାନଙ୍କୁ ସଂତ୍ରାସ ଓ ମହାବିପତ୍ତି ବୋଲି ଭାବୁଥିଲେ – “A regular system of oppression and peculation appears to exist throughout. These people are considered the terror and scourge of the district.” Continue reading “ମହାନ ଆମ ମାତୃଭାଷା ଓ ସ୍ଵଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧର”