ରଞ୍ଜନ କୁମାର ସାହୁ
ଆଜି ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନର ୧୬୦୭ ଦିନ । ଆଜି ପାଇଁ ଗତକାଲି ଇତିହାସ ଓ ଆସନ୍ତାକାଲି ଭବିଷ୍ୟତ। ତେଣୁ , ଆଜିର ବିଷୟ ହେଉଛି ଏହାର ଇତିହାସ-ବର୍ତ୍ତମାନ- ଭବିଷ୍ୟତ ।
ଭବିଷ୍ୟତ ବର୍ତ୍ତମାନ ଗର୍ଭରୁ ଓ ବର୍ତ୍ତମାନ ଇତିହାସ ଗର୍ଭରୁ ଜାତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଧାରା ସତତ ଚଳମାନ । ଧ୍ୟାନ ରଖିବେ , ଏହି ଧାରା ଜାତ ହୋଇଥାଏ କେବେ ଗତ ହୋଇନଥାଏ । ଏହାର ଅର୍ଥ ଜାତିର ଜୀବନରେ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟଧାରାର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇନଥାଏ । ଯାହା ଜାତ ହୋଇସାରିଛି ତାହା ଇତିହାସ, ଯାହା ଜାତ ହେଉଛି ତାହା ବର୍ତ୍ତମାନ ଓ ଯାହା ଜାତ ହେବାକୁ ଯାଉଛି ତାହା ଭବିଷ୍ୟତ । ତେଣୁ, ଏ ଧାରାର ଆରମ୍ଭ ଅଛି କିନ୍ତୁ ଅନ୍ତ ନାହିଁ ।
ଆମ ଇତିହାସ ହେଉଛି “କଳିଙ୍ଗାଃ ସାହସିକା” ର ଇତିହାସ । ଯେଉଁଥିରେ ବୁଦ୍ଧ ଆସିବେ , ଖାରବେଳ ଆସିବେ, କପିଳେନ୍ଦ୍ର ଦେବ ଆସିବେ । ସମଭାବାପନ୍ନ ମଣିଷମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଜାତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ, ମଣିଷର ଯେମିତି ଅତୀତ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ ଅଛି ସେହିଭଳି ସମଭାବାପନ୍ନ ମଣିଷମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି ବା ଜାତିର ମଧ୍ୟ ଅତୀତ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ ଅଛି । ଫରକ ଏତିକି ମଣିଷର ଅନ୍ତ ଥାଏ, ଜାତିର ଅନ୍ତ ନଥାଏ । ଯେମିତି ସମୟର ଅନ୍ତ ନଥାଏ କିନ୍ତୁ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ବା ମିନିଟର ଅନ୍ତ ଥାଏ । ମୁଁ ସମୟକୁ ଏହିଠାରେ ଜାତି ସହ ତୁଳନା କରିଛି ଓ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ବା ମିନିଟକୁ ମଣିଷ ସହିତ ।
ଏବେ, ଆପଣମାନେ ଜାଣିପାରୁଥିବେ ମୁଁ କ’ଣ କହିବାକୁ ଚାହୁଁଛି । ଆମ ଜାତିର ସୁଦୂର ଅତୀତର ସନ୍ଧିକ୍ଷଣ ମୁହୁର୍ତ୍ତଗୁଡିକ ଥିଲେ ବୁଦ୍ଧ, ଯିଏ ମଣିଷପଣିଆରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ଧର୍ମର ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ, ଥିଲେ ଭୀମ ଭୋଇ, ଯିଏ କହିଥିଲେ “ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଆରତ ଦୁଃଖ ଅପ୍ରମିତ, ଦେଖୁ ଦେଖୁ କିବା ସହୁ, ମୋ ଜୀବନ ପଛେ ନର୍କେ ପଡ଼ିଥାଉ, ଜଗତ ଉଦ୍ଧାର ହେଉ “, ଥିଲେ ଖାରବେଳ, ଯିଏ କଳିଙ୍ଗର ହୃତ ଗୌରବକୁ ଫେରାଇ ଆଣିଥିଲେ, ଥିଲେ କପିଳେନ୍ଦ୍ର ଦେବ, ଯିଏ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ, ସେହି ସମୟର ମୁହୁର୍ତ୍ତଗୁଡ଼ିକ ଥିଲା “ଆଗଙ୍ଗା ଗୋଦାବରୀ”ର ମୁହୁର୍ତ୍ତ ।
ଏବେ ଆଉଟିକେ ନିକଟ ଅତୀତକୁ ଆସିବା, ସେହି ସମୟର ସନ୍ଧିକ୍ଷଣ ମୁହୁର୍ତ୍ତଗୁଡ଼ିକ ଥିଲେ, ଉତ୍କଳ ଗୌରବ ମଧୁସୂଦନ ଦାସ, ମଧୁବାବୁ, ଯିଏ ଓଡ଼ିଆକୁ ଓଡ଼ିଆଭାଷା ଭିତ୍ତିରେ ଓଡ଼ିଶା ଦେଇଥିଲେ, ସେ ଜାତିର ପୂର୍ବ ସନ୍ଧିକ୍ଷଣ ମୁହୁର୍ତ୍ତଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ମରଣ କରି ଡାକ ଦେଇଥିଲେ, “ତୋ ପୂର୍ବପୁରୁଷେ ଜୟ କରିଥିଲେ ଗଙ୍ଗାଠାରୁ ଗୋଦାବରୀ, ତାଙ୍କରି ଔରସେ ଜନ୍ମହୋଇ ତୁହି କେଉଁ ଗୁଣେ ତାଙ୍କୁ ସରି ?”, ଥିଲେ ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ, ଯିଏ ଓଡ଼ିଶାର ଦୀନଜନଙ୍କର ପରମବନ୍ଧୁ ଥିଲେ, ଥିଲେ ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର, ଯିଏ ଓଡ଼ିଆପ୍ରୀତି ନଥିବା ମହାଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କୁ ମୁର୍ଖର ଦୀନ ହୀନ କୁଡ଼ିଆରେ ବସେଇ ଦେଇଥିଲେ, ତେଣୁ, ତାଙ୍କୁ ନୁହେଁ, ତାକୁ ଯଦି ଜ୍ଞାନୀ ଗଣରେ ଗଣିବା ଅଜ୍ଞାନ ରହିବେ କାହିଁ?, ଥିଲେ ଫକୀର ମୋହନ ସେନାପତି, ଯିଏ ସାହିତ୍ୟ ଲେଖି ଭାଷାକୁ ଉଦ୍ଧାର କରିଥିଲେ ।
ଅତୀତର ଆଉଟିକେ ନିକଟ ସନ୍ଧିକ୍ଷଣ ମୁହୂର୍ତ୍ତଗୁଡ଼ିକ ଥିଲେ, ନବକୃଷ୍ଣ ଚୌଧୁରୀ, ଯିଏ ଓଡ଼ିଶାର ଆଧାରଶିଳାକୁ ମଜବୁତ କରିବା ପାଇଁ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଆଇନ ଦେଇଥିଲେ, ଥିଲେ ପଣ୍ଡିତ ଲାଷ୍ମୀନାରାୟଣ ମିଶ୍ର, ଯିଏ ବିଧାନସଭାରେ ଓଡ଼ିଶା ଭାଷା ଆଇନ ପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ, ଥିଲେ ଜାନକୀ ବଲ୍ଲଭ ପଟ୍ଟନାୟକ, ଯିଏ ଭାଷା ଆଇନର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ପାଇଁ ଖୁବ୍ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ।
ଏବେ ଆମେ ବର୍ତ୍ତମାନକୁ ଆସିବା । ବର୍ତ୍ତମାନର ସନ୍ଧିକ୍ଷଣ ମୁହୂର୍ତ୍ତଗୁଡ଼ିକରେ ଅଛନ୍ତି ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକ, ଯିଏ ନୂତନ ନୂତନ ଫନ୍ଦିଫିକର କରି ଓଡ଼ିଆ ଜାତିକୁ ଭୁଆଁ ବୁଲେଇ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ପ୍ରତି ନାନା ଅବମାନନା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଚାଲିଛନ୍ତି । ଏହା ହେଉଛି ସେହି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଯାହା ଅତୀତରେ କପିଳେନ୍ଦ୍ର ଦେବଙ୍କ ଦ୍ୱାରା, ମଧୁବାବୁଙ୍କ ଦ୍ୱାରା, ଫକୀର ମୋହନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇ ଆମ ନିକଟକୁ ଆସିଛି । କିନ୍ତୁ, ଆଜି ସେହି ଭାଷାର ଗୌରବମୟ ଗତିପଥରେ ଏକ ବିରାଟ ଗାତ ବା ଗାଢ଼ ଖୋଳିଛି ଏବଂ ଖୋଳୁଛି ବର୍ତ୍ତମାନର ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ।
ବର୍ତ୍ତମାନର ଆଉ ଏକ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସନ୍ଧିକ୍ଷଣ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ହେଉଛି, ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ, ଓଡ଼ିଶା ଯାହା ପ୍ରାଣପଣେ ଚେଷ୍ଟା କରିଚାଲିଛି ସେହି ଗାଢ଼କୁ ପୋତା ପକାଇ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ତା’ ଆଧାରରେ ସୃଷ୍ଟି ଓଡ଼ିଆଜାତିର ଗୌରବମୟ ଯାତ୍ରାକୁ ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ । ଏହି ସନ୍ଧିକ୍ଷଣଟିର ଶକ୍ତି ଏହିଭଳି ଯେ, ଏହା ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କୁ ବାରମ୍ବାର ମଥାନତ କରି ଆଇନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଛି । ଶେଷରେ, ଏ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସାମନା କରିନପାରି, ୨୦୧୮ ମସିହାରେ କିଛି ବିଶ୍ୱାସଘାତକଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ବିକ୍ରି ଦାମ୍ ଦେଇ ତାଙ୍କୁ କିଣି ମିଛ ପ୍ରଚାର କଲେ ଯେ; “ଭାଷା ଆଇନ ସଂଶୋଧନ ହୋଇଗଲା; ବର୍ତ୍ତମାନ ଓଡ଼ିଶାର ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ଓଡ଼ିଆରେ ହେବ ।” ଏହି ମିଛ ପ୍ରଚାରରେ ନିଜକୁ ଛାମୁଆ ଗଣମାଧ୍ୟମ ବୋଲି ପରିଚୟ ଦେଉଥିବା ଗଣମାଧ୍ୟମମାନେ ମଧ୍ୟ ସାମିଲ ହେଲେ, କିନ୍ତୁ ଜାତିପ୍ରୀତି ନଥିଲେ ଛାମୁଆମାନେ ଯେ ଚାମଚା ପରିଗଣିତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି, ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କର ଏହି ଇଙ୍ଗିତକୁ ଏମାନେ ବୁଝିବାକୁ ଅସମର୍ଥ । ୨୦୧୮ ରେ ଏମାନଙ୍କର ପ୍ରଚାର ଥିଲା ଯେ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ବର୍ତ୍ତମାନ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଆଇନକୁ ଲାଗୁ କଲେ, ହେଲେ ଏମାନଙ୍କର ଜ୍ଞାନର ଅଭାବ ଯେ ୧୯୫୪ ରୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଆଇନ ଲାଗୁ ହୋଇସାରିଛି । ଏମାନେ ପ୍ରଚାର କଲେ ନାହିଁ ଯେ ସଂଶୋଧନ ଦ୍ୱାରା ଖିଲାପକାରୀକୁ ଦଣ୍ଡବିଧାନ ହୋଇନାହିଁ, ବରଂ ଖିଲାପ କରୁନଥିବା ଲୋକପାଇଁ ପୁରସ୍କାର ଅଛି । ତେଣୁ, ଏହି ଆଇନକୁ ବର୍ତ୍ତମାନର ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ଏଭଳି ରୂପ ଦେଇଛନ୍ତି, ଯାହା ମାଈ ନା ଅଣ୍ଡିରା କହିବା ଏକ ଦୂରୁହ ବ୍ୟାପାର ।
ଏହିଭଳି କୋଳାହଳ ସୃଷ୍ଟି କରି ଓ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଓଡ଼ିଶାର କାର୍ଯ୍ୟ ହେବ ବୋଲି ମିଡ଼ିଆ ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ କରି ୨୦୧୯ ନିର୍ବାଚନରେ ଗାଦି ଗ୍ରହଣ କଲେ । ନିର୍ବାଚନ ପୂର୍ବରୁ ଯାହା ପ୍ରଚାର ହୋଇଥିଲା ତାହା ଷୋଳଅଣା ମିଥ୍ୟା ଥିଲା ବୋଲି ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ ଜାଣିଥିଲା । ସେଥିପାଇଁ, ଆନ୍ଦୋଳନର କଳାପତାକା ଅଭିଯାନ ବିଭିନ୍ନ ଘାତ ପ୍ରତିଘାତ ସତ୍ତ୍ୱେ ବନ୍ଦ ହୋଇନଥିଲା । କିନ୍ତୁ, ଆମ ସରଳ ଲୋକମାନେ ସେହି ମିଥ୍ୟା ପ୍ରଚାରରେ ଭାସି ଯାଇଥିଲେ ବୋଲି ଆଜି ମର୍ମେ ମର୍ମେ ଅନୁଭବ କରୁଛନ୍ତି । କାରଣ, କରୋନା ବେଳେ ସେମାନେ କୂଳକିନାରା ପାଉନାହାନ୍ତି । ଅର୍ଥାତ, କରୋନା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମସ୍ତ ସୂଚନା ଇଂରାଜୀରେ ଜାରି ହେଉଛି । ଶହେକେ ୯୩ ଭାଗ ଓଡ଼ିଆ ଇଂରାଜୀ ଜାଣିନାହାନ୍ତି ବୋଲି ବିଧାନସଭା ନିଜେ ମାନୁଛି , ତା’ସତ୍ତ୍ୱେ ଏ ଚାଲବାଜି କ’ଣ ପାଇଁ? ଏହାର ଗୋଟିଏ ଅର୍ଥ । ସେମାନେ ଆମକୁ କହୁଛନ୍ତି ଯେ, “ପରୱା ନାହିଁ । ତୁମକୁ ଭକୁଆ ବନେଇ, ଆମେ ଭାକୁର ମାରିନେଇ, କେରାଣ୍ଡି ତୁମ ମୁହଁକୁ ଫୋପାଡ଼ି ଦେଉଥିବୁ । ଯଦି ବଞ୍ଚିବାର ଅଛି ଖାଅ, ନେହେଲେ ମର ।”
ଏବେ ଯେଉଁ ସନ୍ଧିକ୍ଷଣ ମୁହୂର୍ତ୍ତର କଥା ମୁଁ କହିବି ତାହା ହେଉଛି ବର୍ତ୍ତମାନର ମୁହୁର୍ତ୍ତ, ଚାଲୁଥିବା ଆଜିର ଏହି ସପ୍ତାହନ୍ତ ପାଠଚକ୍ରର ମୁହୁର୍ତ୍ତ । ଏହି ମୁହୂର୍ତ୍ତ ଧରି ରଖିଛି ଶିକ୍ଷାଦୀକ୍ଷା, ଉଚ୍ଚନୀଚ୍ଚ ଏଭଳି ଯେକୌଣସି ଯୋଗ୍ୟତା ନିର୍ବିଶେଷରେ ଭାଷାପ୍ରୀତି ଥିବା ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କୁ, ଯେଉଁମାନେ ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କ ଭାଷାରେ ଜ୍ଞାନୀ । ଗଙ୍ଗାଧର କହିଥିଲେ –
“ମାତୃଭୂମି ମାତୃଭାଷାରେ ମମତା ଯା’ ହୃଦେ ଜନମି ନାହିଁ, ତାକୁ ଯଦି ଜ୍ଞାନୀ ଗଣରେ ଗଣିବା ଅଜ୍ଞାନ ରହିବେ କାହିଁ ?।”
ଆମେମାନେ ଜାତିର ଏହି ସମୟ ରୂପକ ଯାତ୍ରାରେ ଏକ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ମୁହୂର୍ତ୍ତର ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛେ । ଆମେ ଚାଲିବା, ଆଗକୁ ଚାଲିବା, ଅଟକିଯିବାନି, ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିକୁ ତା’ର ଭାଷା ଅଧିକାର ନମିଳିଛି । ଏହି ମୁହୁର୍ତ୍ତ ହିଁ ହେଉଛି ଆମର ଏହି ପ୍ରତିଜ୍ଞାର ସାକ୍ଷୀ ।
ବର୍ତ୍ତମାନର ଏହି ପ୍ରତିଜ୍ଞାର ମୁହୁର୍ତ୍ତର ଗର୍ଭରୁ ଜାତ ହେବ ଭବିଷ୍ୟତର ମୁହୁର୍ତ୍ତ । ସେହି ମୁହୁର୍ତ୍ତ ଥିବ ଓଡ଼ିଆ ଅସ୍ମିତାର, ସେହି ମୁହୁର୍ତ୍ତ ଥିବ ଓଡ଼ିଆ ଗରିମାର, ସର୍ବୋପରି ସେହି ମୁହୁର୍ତ୍ତ ଥିବ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ।
