Language Movement – ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ, ଓଡ଼ିଶା

ଓଡ଼ିଆଭାଷାକୁ ନବୀନଙ୍କ ମରଣଆଘାତ -୧୧

ପୂର୍ବପ୍ରକାଶିତ ଉତ୍ତାରୁ

ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ

ପୂର୍ବରୁ ସୁଚାଇଛି କି, ମୋର ଏହି ସାମ୍ବାଦିକୀୟ ଉଦ୍ୟମର ଏକ ସମାନ୍ତରାଳ ଉଦ୍ୟମ ଚଳାଇଥିଲେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଆଇନ ବ୍ୟବସାୟ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟଗ୍ର ଓକିଲ ଓ କବି ଗଜାନନ ମିଶ୍ର (ଯାହାଙ୍କୁ ମୁଁ ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ ଭାଷା ତପସ୍ଵୀ ବୋଲି କହେ) । ତାଙ୍କ ମହକିଲମାନଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଆରେ ନ୍ୟାୟ ଦେବା ପାଇଁ ତାଙ୍କ ଚେଷ୍ଟା ଟିଟିଲାଗଡ଼ ଅଦାଲତରେ ଖାରଜ ହୋଇଗଲା ପରେ ସେ ଓଡ଼ିଶା ଉଚ୍ଚ ଅଦାଲତର ଦ୍ଵାରସ୍ଥ ହୋଇଥିଲେ । ଏହି ଐକାନ୍ତିକ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇନଥିଲା । ଓଡ଼ିଶାର ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ୧୨.୧.୨୦୧୨ ତାରିଖରେ ତାଙ୍କ ଉଦ୍ୟମକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ନିମ୍ନୋଦ୍ଧୃତ୍ତ ଭାଷାରେ :

“Thus, while setting aside the impugned order, the learned Civil Judge (Sr.Divn.), Titilagarh is directed to follow the provisions contained in Section 137(3) of the Code of Civil Procedure and he shall reconsider the prayer of the petitioner for supplying her the Odiya version of the written statement filed by the defendant in C.S. No.50 of 2009 within a period of fifteen days from the date of receipt of this order.” (W.P. ( C ) No.139 of 2012).

ଏହି ନ୍ୟାୟିକ ଉପଲବ୍ଧି ଅଣଓଡ଼ିଆ ଅଧ୍ୟୁଷିତ ଓଡ଼ିଶା ଅମଲାତନ୍ତ୍ରକୁ ଚମକାଇଦେଇଥିଲା । ନ୍ୟାୟିକ ସ୍ତରରେ ଯଦି ଓଡିଆ ଭାଷା ପ୍ରୟୋଗ ହୁଏ, ପ୍ରଶାସନିକ ସ୍ତରରେ ତାକୁ ଅଟକାଇବ କିଏ? ତେଣୁ ଗଜାନନବାବୁଙ୍କ ଐତିହାସିକ ଉପଲବ୍ଧିକୁ ପରାଗଗ୍ରସ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ପାଖରେ ଅନୁଗୃହୀତ ରାଜ୍ୟସଭା ସାଂସଦ ବୈଷ୍ଣବ ଚରଣ ପରିଡ଼ାଙ୍କୁ କ୍ଷମତାସୀନ ଗୋଷ୍ଠୀ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲା । ସେ ‘ଭାଷା ସୁରକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀ’ ନାମକ ଏକ ବୈଠକୀମଞ୍ଚ ସୃଷ୍ଟିକରି ଭାଷା ଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉ ବୋଲି ଦାବି କରୁଥାନ୍ତି ଓ ସରକାରୀ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ହେତୁ ତାହା ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇ ଚାଲିଥାଏ । ସରକାରୀକଳ ନିଶ୍ଚିନ୍ତ ରହିଥାଏ , କାରଣ ୧୯୫୪ରେ ଭାଷା ଆଇନ (Orissa Official Language Act ,1954) ତତ୍କାଳ ଲାଗୁ ହୋଇସାରିଥିବା (“come into force at once”) ହେତୁ ବୈଷ୍ଣବବାବୁଙ୍କ ଦାବିର କୌଣସି ନୂତନତ୍ଵ ନଥାଏ । ଅଥଚ, ସେ ଓଡ଼ିଶାର ସରକାରୀ ପୋଷାମନା ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଚୁର ପ୍ରଚାର ଅର୍ଜନ କରୁଥାନ୍ତି ।

ଭିନ୍ନଭାବେ କହିଲେ, ଗଜାନନବାବୁଙ୍କ ଉପଲବ୍ଧିକୁ ପରାଗଗ୍ରସ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ସରକାରୀକଳ ତାଙ୍କୁ ଓ ସରକାରଙ୍କ ଅନୁଗତ ଗଣମାଧ୍ୟମକୁ ଉପଯୋଗ କରୁଥାନ୍ତି । ଲୋକଚକ୍ଷୁରେ ବିଶ୍ଵାସଭାଜନ ହୋଇ ରହିବାକୁ ସେ ନବୀନବାବୁଙ୍କୁ ମଝିରେ ମଝିରେ ଉତ୍କଟ ସମାଲୋଚନା ବି କରୁଥାନ୍ତି । ଅଥଚ ନବୀନ ବାବୁ ତାଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କୌଣସି ଶୃଙ୍ଖଳାଗତ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ କରୁନଥାନ୍ତି କି ତାଙ୍କର କୌଣସି ଅନୁଗତ ସେଥିପାଇଁ ବୈଷ୍ଣବବାବୁଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରୁନଥାନ୍ତି । କାରଣ ସେମାନେ ଜାଣିଥାନ୍ତି ଯେ, ସେ ତାହା ହିଁ କରୁଥିଲେ ଯାହା ସେ କରନ୍ତୁ ବୋଲି ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଚାହୁଁଥିଲେ । ଗଜାନନ ବାବୁ ତାଙ୍କୁ “ଦୋମୁଣ୍ଡିଆ ବ୍ୟକ୍ତି” ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ମନ୍ତ୍ରୀସ୍ତରୀୟ କମିଟିରେ ତାଙ୍କ ସଦସ୍ୟତାକୁ ସରକାରଙ୍କ ଭାଷା ବିଦ୍ଵେଷୀ ଅଭିସନ୍ଧି ସହ ଯୋଡ଼ିଥିଲେ (ସମାଜ, ୧୦.୮.୨୦୧୫) । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଯଦି ତାଙ୍କ ପ୍ରକୃତ ଅଭିଳାଷ ହୋଇଥାନ୍ତା ସେ ଗଜାନନବାବୁଙ୍କୁ ସହଯୋଗ କରିଥାନ୍ତେ । ତା ନକରି ତାଙ୍କୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଓ ତାଙ୍କ ଘରକୁ ଯାଇ ଭୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ । (‘ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମେ’, ଗଜାନନ ମିଶ୍ର, ସମ୍ବାଦ ୧୯. ୧୦. ୨୦୧୭) । ଅତଏବ, ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ନ୍ୟାୟ ପାଇବା ପାଇଁ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ବିରୋଧ କରୁଥିଲେ ବୈଷ୍ଣବ ବାବୁ । ସାଧାରଣ ସରଳ ବିଶ୍ଵାସୀ ଓଡ଼ିଆ ଏହା ସହଜେ ଜାଣିପାରୁନଥିଲା । (କ୍ରମଶଃ)

ଓଡ଼ିଆଭାଷାକୁ ନବୀନଙ୍କ ମରଣଆଘାତ – ୧୦

ପୂର୍ବପ୍ରକାଶିତ ଉତ୍ତାରୁ

ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ

ଓଡ଼ିଶାର ଭାଷାବିଦ୍ଵେଷୀ ସରକାର ଚମକି ପଡ଼ିଥିଲା, କାରଣ, ଆମ ଭାଷାକୁ ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକ କିପରି ଛୁରିମାରିଥିଲେ ଓ ବିଜୁ-ନବୀନ ବାପପୁଅଯୋଡ଼ିଙ୍କ ହେତୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା କାର୍ଯ୍ୟଭାଷା ନହୋଇପାରି କିପରି ବିପନ୍ନ ହୋଇ ପଡ଼ିଛି, ତାହା ମୁଁ ଏହି ବହିର ‘ପ୍ରାକ୍ କଥନ’ରେ ଦର୍ଶାଇଥିଲି । ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ପାଖଲୋକେ ତାଙ୍କୁ ବୁଝାଇଥିଲେ ଯେ, ସରକାରୀ ଦପ୍ତରରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ କାମ କରିବାକୁ ଗୋଟେ ଆଦେଶ ଜାରି କରିବାକୁ ହେବ । ଫଳରେ ନବୀନଙ୍କ ୧୦ ବର୍ଷ ଶାସନ କାଳରେ ଯାହା ହୋଇନଥିଲା, ତାହା ହେଲା ୨୦୦୯ ନଭେମ୍ବରରେ, ତାଙ୍କ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀତ୍ଵର ତୃତୀୟ ପାଳିର ୬ ମାସ ପରେ । ନିମ୍ନ ସରକାରୀ ଦଲିଲ ଉପରେ ଦୃଷ୍ଟି ଦିଆଯାଉ :

ଓଡ଼ିଶା ସରକାର
ସାଧାରଣ ପ୍ରଶାସନ ବିଭାଗ
ନମ୍ବର -Co-ord-07/09 -22529 /Gen , Bhubaneswar , dated the 9th Nov. 2009
ପ୍ରାପ୍ତେଷୁ,
ସମସ୍ତ ଶାସନ ସଚିବ ।
ବିଷୟ – ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟ ନିର୍ବାହରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ପ୍ରଚଳନ ।
ମହାଶୟ,
ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ୍ରମେ ମୁଁ ଏହି ବିଭାଗର ତା ୨୧.୩.୯୫ରିଖ ପତ୍ର ସଂଖ୍ୟା ୫୩୪୫ ଓ ତା ୬.୫.୯୫ରିଖ ପତ୍ର ସଂଖ୍ୟା ୮୯୦୬ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରି ଜଣାଉ ଅଛି କି , ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ପ୍ରଚଳନ ପାଇଁ (ଯେଉଁ) ଅନୁରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା, ତଦନୁସାରେ ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଅଧସ୍ତନ ଅଫିସମାନଙ୍କରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ବିବରଣୀରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଅନୁମେୟ ହେଉଅଛି କି ଏହି ବିଷୟରେ ଆଶାନୁରୂପକ ସଫଳତା ହାସଲ କରାଯାଇପାରିନାହିଁ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଚଳନ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ସଂଗଠନ ଦାବି କରିଆସୁଛନ୍ତି ।
ଏଣୁ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଉଛି କି ଉକ୍ତ ବିଷୟରେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ସଫଳତା ହାସଲ ପାଇଁ ନିଶ୍ଚିତ ଯତ୍ନବାନ ହେବେ ଓ ଏଥି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା ମୁଖ୍ୟ ବିଭାଗୀୟ ଦପ୍ତର ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଧସ୍ତନ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରେରଣ କରନ୍ତୁ ।
ଆପଣଙ୍କର ବିଶ୍ଵସ୍ତ
ସ୍ଵା/ ବ୍ରଜ କିଶୋର ସାହୁ
୩୧.୧୦.୦୯
ଯୁଗ୍ମ ଶାସନ ସଚିବ

ଅତଏବ, ମୋ ଉପରୋକ୍ତ ବହି ପ୍ରକାଶ ପାଇବା ପରେ ପରେ “ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଅଧସ୍ତନ ଅଫିସମାନଙ୍କରୁ” ସରକାର “ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟ ନିର୍ବାହରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ପ୍ରଚଳନ” ବିଷୟରେ ରିପୋର୍ଟ ତଲବ କରିଥିଲେ ଓ ସେମାନଙ୍କଠାରୁ “ପ୍ରାପ୍ତ ବିବରଣୀରୁ” ଅବଗତ ହେଲେ କି “ଏହି ବିଷୟରେ ଆଶାନୁରୂପକ ସଫଳତା ହାସଲ କରାଯାଇପାରିନାହିଁ ।“ ସୁତରାଂ ମୋ ବହି ପ୍ରକାଶ ପାଇବାର ଦୁଇ ମାସ ପରେ, ଅକ୍ଟୋବର ୩୧ ତାରିଖରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଏହି ପତ୍ର ସମସ୍ତ ଶାସନ ସଚିବଙ୍କୁ ପଠାଇଥିଲେ , ଯାହା ନଭେମ୍ବର ୯,୨୦୦୯ ତାରିଖରେ ନିର୍ଗତ ହୋଇଥିଲା । ଗୋଟିଏ ଐତିହାସିକ ସ୍ୱୀକାରୋକ୍ତି ପାଇଁ ଉପରୋଦ୍ଧୃତ୍ତ ପତ୍ରଟି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏଥିରେ ୧୯୯୫ର, ଅର୍ଥାତ୍ ଜାନକୀବାବୁଙ୍କ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀତ୍ଵ କାଳର ଦୁଇଟି ନିର୍ଦ୍ଦେଶକୁ ସରକାର ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିବା ବେଳେ ସ୍ୱୀକର କରିଛନ୍ତି ଯେ, ନବୀନବାବୁ ଯେଉଁଦିନଠୁ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇଛନ୍ତି ସେଦିନଠାରୁ ୩୧.୧୦.୨୦୦୯ ତାରିଖ ଭିତରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ କୌଣସି ବ୍ୟଗ୍ରତା କେବେ ବି ପ୍ରକାଶ ପାଇ ନଥିଲା । ମୋର ଉପରୋକ୍ତ ପ୍ରାମାଣିକ ନିବନ୍ଧ ଯଦି ୧୧.୮.୨୦୦୯ରେ orissamatters.com ଏବଂ ୨୯.୮.୨୦୦୯ରେ scribd.comରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ସୃଷ୍ଟିର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଣ୍ଡ କରିବା ଦୋଷରେ ବିଜୁ ଓ ନବୀନଙ୍କ ଉପରେ ଆରୋପ ଅଜାଡ଼ି ସରକାରଙ୍କ ଛାତିରେ ଛନକା ଭରି ନଥାନ୍ତା, ତେବେ ହୁଏତ ଏହି ସରକାରୀ “ଅନୁରୋଧ” ପତ୍ର ସୃଷ୍ଟି ବି ହୋଇନଥାନ୍ତା । (କ୍ରମଶଃ)

ଓଡ଼ିଆଭାଷାକୁ ନବୀନଙ୍କ ମରଣଆଘାତ -୯

ପୂର୍ବପ୍ରକାଶିତ ଉତ୍ତାରୁ

ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ

ମୋ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ବିଧାନର ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ ମଧ୍ୟ ଇଣ୍ଟର୍ନେଟରେ ସ୍ଥାନିତ ହୋଇଛି । ସରଣି :

https://www.scribd.com/document/411543657/Orissa-Official-Language-Act-Legislation-Proposed-by-Subhas-C-Pattanayak

ଦଶନ୍ଧିବ୍ୟାପୀ ପ୍ରସ୍ତୁତି

ଏଥିପାଇଁ ଏକ ଦଶନ୍ଧି ଧରି ମୋର ବୌଦ୍ଧିକ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଚାଲିଥିଲା ।

ଶ୍ରୀ ଜୟ ଦେବଙ୍କୁ ବଙ୍ଗାଳୀ ବୋଲି ଦର୍ଶାଇ ଏକ ଅନ୍ତର୍ସଙ୍ଘାତମୟ ଆଞ୍ଚଳିକ-ଅଭିସନ୍ଧିପ୍ରସୂତ ଲେଖା ଲେଖିଥିଲେ ସୁନୀତି କୁମାର ଚାଟ୍ଟର୍ଜୀ, ଯାହାକୁ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ JAYADEVA ଶୀର୍ଷକରେ Makers of Indian Literature ଅନୁକ୍ରମରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା । ମୁଁ ଦେଖିଲି ଓଡ଼ିଶାର ସାହିତ୍ୟିକମାନେ କେହି ତାର ପ୍ରତିବାଦ କରୁନାହାନ୍ତି; ଅଥଚ ତାର ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ଚାଲିଥିଲା । ସେହି ବିଭ୍ରାନ୍ତିକର ବହିର ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ ପ୍ରକାଶିତ ହେଲେ, ତାହା ଆମ ଜାତିର ଅସ୍ମିତା ପ୍ରତି ଘୋର କ୍ଷତିକାରକ ହେବ – ଏହି ଆଶଙ୍କା ମୋତେ ଜର୍ଜରିତ କରିଥିଲା । ତେଣୁ , ଗଭୀର ଗବେଷଣା ଦ୍ଵାରା ଚାଟ୍ଟର୍ଜୀଙ୍କ ଦାବିକୁ ମିଥ୍ୟାପ୍ରସୂତ ବୋଲି ମୁଁ ପ୍ରମାଣିତ କଲି । କେବଳ ଚାଟ୍ଟର୍ଜୀ କାହିଁକି, ଯେତେ ବଙ୍ଗାଳୀ ଜୟ ଦେବଙ୍କୁ ବଙ୍ଗାଳୀ ଦର୍ଶାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ, କେଉଁ କାରଣ ହେତୁ ସେମାନେ ସେପରି ଅପଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ତାହା ଉପରେ ଗବେଷଣା କରି, ମାଳ ମାଳ ମନଗଢା କିମ୍ବଦନ୍ତୀ କବଳରୁ ଶ୍ରୀ ଜୟ ଦେବଙ୍କ ଅସଲ ପରିଚୟ ପଦାକୁ ଆଣି ମୁଁ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲି ମୋର ପୁସ୍ତକ ‘ଶ୍ରୀ ଜୟ ଦେବଙ୍କ ବାଇଶି ପାହାଚ’ ୨୦୦୫ରେ (ISBN 81-86550-65-8) । ଏହି ଗବେଷଣା ମୋତେ ଓଡ଼ିଆ ଅସ୍ମିତାର କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ଦିଗକୁ ନେଇଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁ କ୍ରାନ୍ତି ହେତୁ ଓଡ଼ିଆ ଭୂଖଣ୍ଡକୁ ଭାଗ ଭାଗ କରିଦେଇଥିବା ବ୍ରିଟିଶ ଶାସକ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ନିଜ ଅପକର୍ମ ସୁଧାରି ଖଣ୍ଡ ବିଖଣ୍ଡିତ ଓଡ଼ିଆ ମାଟିର ଏକତ୍ରିକରଣ ପାଇଁ ଏବଂ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲା ଆମ ଜନ୍ମମାଟି ଓଡ଼ିଶା ନୂଆ ରୂପରେ ୧୯୩୬ ଏପ୍ରିଲ ପହିଲାରେ । ସରଣି

https://orissamatters.com/2009/08/11/mass-media-in-creation-of-orissa/

ଏହି ସରଣିରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ପୁସ୍ତକରେ ମୁଁ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରିଛି ଯେ, ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ ହିଁ ଏକମାତ୍ର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ, ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଜନ୍ମ ନେଇଛି ଓଡ଼ିଶା । ପରେ ଏହାର ମୁଦ୍ରିତ ସଂସ୍କରଣ ଉପରେ ଅଭିମତ ଦେଇ ସାଂପ୍ରତିକ ସମୟରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଚାରଣ କବି ଉମାକାନ୍ତ ରାଉତ ଲେଖିଛନ୍ତି , “ମୋ ଦୃଷ୍ଟି ଓ ଅନୁଭବରେ ଏହାର ଲେଖକ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ ଜଣେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାପକ ଯୋଦ୍ଧା (crusader ), ନାରୀ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସାମ୍ୟବାଦୀ ପ୍ରବକ୍ତା (radical feminist ), ଅନୁଶୀଳନକ୍ଷମ ଗବେଷକ (critical research scholar ), ଜାତୀୟତାବାଦୀ କବି, ସ୍ଵାଭିମାନୀ, ଓଡ଼ିଆପ୍ରାଣ, ଛଳନାହୀନ, ଉଦାର ଓ ଶକ୍ତ ମଣିଷ । ମା, ମାତୃଭୂମି, ମାତୃଭାଷାର ଗରିମା ଓ ଅଖଣ୍ଡତା ପାଇଁ ସଞ୍ଜୀବନୀର ଯୋଗ୍ୟତା ରଖିଥିବା ତାଙ୍କର ଏହି ସଙ୍କଳନଟି ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଚ୍ଚା ଓଡ଼ିଆ ପାଇଁ ଭାଗବତ ସଦ୍ଦୃଶ ବୋଲି କହିବାକୁ ମୁଁ ଉଚିତ ମଣୁଛି ।”

ଏହି ବହିଟି ୨୦୦୯ରେ ଯେତେବେଳେ ଇଣ୍ଟର୍ନେଟରେ ପ୍ରକାଶିତ ହେଲା, ସରକାରଙ୍କ ଛାତିରେ ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ ଛନକା ପଶିଥିଲା । (କ୍ରମଶଃ)

ଓଡ଼ିଆଭାଷାକୁ ନବୀନଙ୍କ ମରଣ ଆଘାତ -୮

ପୂର୍ବପ୍ରକାଶିତ ଉତ୍ତାରୁ

ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ

ଗଜାନନ ବାବୁଙ୍କ ଉଦ୍ୟମକୁ ଛାୟାଛନ୍ନ କରିବାକୁ ଜଣେ ସରକାରୀ ଭେଦିଆ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିଥିଲେ ସରକାରୀ ଦଳର ରାଜ୍ୟସଭା ସାଂସଦ ବୈଷ୍ଣବ ଚରଣ ପରିଡ଼ା । ଭାଷା ଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉ ବୋଲି ସେ ସ୍ଵର ତୋଳୁଥିଲେ ଓ ଜଣେ ସାଂସଦ ହୋଇଥିବା ହେତୁ ନିଜସ୍ଵ ତଥା ସରକାରୀ ପ୍ରଭାବରେ ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ଝଲସି ବି ପାରୁଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଭାଷା ଆଇନ କାହିଁକି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରୁନାହିଁ ତାହା ତାଙ୍କୁ ଜଣା ନଥିଲା । ଓଡ଼ିଆରେ କାମ କରିବାକୁ ପ୍ରବଳ ବ୍ୟଗ୍ରତା ପ୍ରକାଶ କରିଥିବା ଜାନକୀ ବଲ୍ଲଭ ପଟ୍ଟନାୟକ ଯଦି ଜାଣିପାରିନଥିଲେ କେଉଁ କାରଣ ହେତୁ ଭାଷା ଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରୁନାହିଁ ଏଙ୍କୁ ବା କିପରି ଜଣାଥାନ୍ତା?
ପ୍ରଥମଥର କାରଣ ଠାବ
ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ ମୁଁ ଏ କାରଣ ଠାବ କରିଥିଲି ଓ ସରକାରଙ୍କୁ ଜଣାଇଥିଲି । ଫଳରେ, ଆଇନଟିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ କରିବା ପାଇଁ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ନିୟମାବଳୀ ପ୍ରଣୟନ ସକାଶେ ସମର୍ଥ ହେବା ପାଇଁ ୨୦୧୬ ମେ ୨୧ରେ ସରକାର ଅଧ୍ୟାଦେଶ ବଳରେ ଆଇନ ସଂଶୋଧନ କରି ଏହି ସାମର୍ଥ୍ୟ ଆହରଣ କରିଥିଲେ । ଏହା ଥିଲା ଓଡ଼ିଶାପାଇଁ ଅଭୂତପୂର୍ବ ଏବଂ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ । ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ମୋ ସହକର୍ମୀମାନେ ୨୪.୫.୨୦୧୬ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଏଥିପାଇଁ ବିଜୟଉତ୍ସବ ପାଳନ କଲେ । ମୁଖ୍ୟ ଅତିଥି ଥିଲେ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ନିରୋଳା ସାମ୍ବାଦିକୀୟ ସହଯୋଗ ଦେଇଥିବା ସମ୍ବାଦ ସମ୍ପାଦକ ସୌମ୍ୟ ରଞ୍ଜନ ପଟ୍ଟନାୟକ । ସେ ଯେଉଁ ଭାଷଣ ଦେଇଥିଲେ , ତହିଁର ଐତିହାସିକ ମୂଲ୍ୟ ଅସୀମ । ତହିଁର ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଅଂଶ ନିମ୍ନରେ ଉଦ୍ଧୃତ୍ତ ହେଲା :

“ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ ଯଦି ମୁଣ୍ଡ ଟେକି ଉଠି ପାରିଲା ଓ ଏତେ ବାଟ ଆଗେଇପାରିଛି , ତାର ଶ୍ରେୟ ଆପଣମାନଙ୍କ ପାଖକୁ ତ ଯିବ ହିଁ ଯିବ, କିନ୍ତୁ ସର୍ବାଗ୍ରେ ଯିବ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କୁ । ତାର କାରଣ ହେଲା, ତାଙ୍କରି ହେତୁ ହିଁ ଉତ୍ସବ ମନାଇବାର ସୁଯୋଗ ଆମକୁ ମିଳିଛି । ୧୯୫୪ ମସିହାର ଗୋଟିଏ ଆଇନକୁ କାହିଁକି ୨୦୧୬ ମେ ୨୧ ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପେକ୍ଷା କରିବାକୁ ହେଲା ସାମାନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ସଂଶୋଧନ ପାଇଁ? ଆମେ ଯେଉଁମାନେ ଓଡ଼ିଶା ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରୁ, ମୋ ମନକୁ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ଆନ୍ଦୋଳିତ କରୁଛି – ୧୯୫୪ରେ ତ ଆଇନଟି ହୋଇଥିଲା – ଓଡ଼ିଶାରେ ଏତେ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ଥିଲେ, ଏତେ ବିଜ୍ଞଲୋକ ଥିଲେ, ଏତେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଗଲେଣି, କେହି କଣ ଜାଣିପାରିଲେନି ଯେ, ଆଇନଟି ସଂଶୋଧନ ନକଲା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏତଦ୍ଦ୍ୱାରା ସରକାରୀ ଭାଷା ବ୍ୟବହାର ସମ୍ପର୍କରେ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ? ଏ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପାଇଁ ଆଜି ମୁଁ ଯଦି ଟିକେ ଚିନ୍ତା କରୁଛି, ତାର କାରଣ ହେଲେ ଶ୍ରୀ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ । ସେ ସମସ୍ତ ବିଷୟକୁ ଗବେଷଣା କରି ଆମ ଆଖି ଖୋଲିଦେଇଛନ୍ତି । ସେ ଦେଖେଇ ଦେଇଛନ୍ତି – କେଉଁଠାରେ, କେଉଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିନ୍ଦୁରେ ଆଘାତ ଦେଲେ କଥାଟି ପରିଷ୍କାର ହେବ ଏବଂ ତାର ସଂସ୍କାର ଓ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ବାଟ ଫିଟିବ ।”

ଐତିହାସିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମଗ୍ର ଭାଷଣଟି ନଭମଞ୍ଚ (internet)ରେ ଅଛି । ସରଣି – https://soundcloud.com/orissamatters/sambad-editor-soumya-ranjan-patnaik-on-bhasa-andolan
ସମ୍ବାଦ ସମ୍ପାଦକ କୌଣସି ଅତିରଞ୍ଜିତ କଥା କହିନଥିଲେ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ କାର୍ଯ୍ୟ ନହେଉଥିବାର କାରଣ ମୁଁ ହିଁ ପ୍ରଥମେ ନିରୂପଣ କରିଥିଲି ଓ ତହିଁର ନିରାକରଣ ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲି ।

ଗଜାନନବାବୁଙ୍କ ଅନଶନ ଭାଙ୍ଗିବା ପାଇଁ ସରକାର ଏକ ମନ୍ତ୍ରୀସ୍ତରୀୟ କମିଟି ଗଠନ କରି ଭାଷା ଆଇନର ପ୍ରୟୋଗ ପଥରୁ ଅନ୍ତରାୟ ଅପସାରଣ ପାଇଁ ପରାମର୍ଶ ମାଗିଲେ । ଏହି କମିଟିରେ ମୁଁ ଥିଲି ଜଣେ ସଦସ୍ୟ । ଆଇନଟିରେ ମୁଁ ଯେଉଁ ଆଜନ୍ମ ତ୍ରୁଟି ଠାବ କରିଥିଲି, ତହିଁର ଦୂରୀକରଣ ପାଇଁ ମୁଁ ଆଇନ ସଂଶୋଧନ ଓ ନିୟମାବଳୀ ପ୍ରଣୟନ ସକାଶେ ପ୍ରସ୍ତାବ ଓ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ବିଧାନର ଚିଠା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲି ୩.୯.୨୦୧୫ ତାରିଖରେ । ତାହାର ସରକାରୀ ପ୍ରମାଣୀକୃତ ନକଲ ବିଶ୍ୱବାସୀ ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ପାଇଁ ନିମ୍ନ ସରଣିରେ ଉପଲଭ୍ୟ: ସରଣି –
https://www.scribd.com/document/521916009/Law-Proposed-by-Subhas-Chandra-Pattanayak-member-Ministerial-Committee-on-Official-Language

ଏତଦ୍ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଦେଖିଲେ ଏହାହିଁ ଥିଲା ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଓଡ଼ିଶାର ପରିଚାଳନା ଅଲଙ୍ଘ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରଥମ ବିଧିବଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସ । ସମ୍ବାଦ ସମ୍ପାଦକଙ୍କ ପୂର୍ବୋଦ୍ଧୃତ୍ତ ବୟାନ ଏହି ସତ୍ୟର ଏକ ନିରୋଳା ସ୍ୱୀକୃତି ମାତ୍ର । (କ୍ରମଶଃ)

ଓଡ଼ିଆଭାଷାକୁ ନବୀନଙ୍କ ମରଣଆଘାତ -୭

ପୂର୍ବପ୍ରକାଶିତ ଉତ୍ତାରୁ

ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ

ଏହାର ପ୍ରତିକାର ପାଇଁ ପ୍ରଥମ ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲେ ଟିଟିଲାଗଡ଼ ନିବାସୀ ଅଧିବକ୍ତା ଓ କବି ଗଜାନନ ମିଶ୍ର ୨୦୦୫ରେ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକଙ୍କୁ ନ୍ୟାୟାଧିକାର ମିଳିବା ପାଇଁ ସେ ମୂଳ ଅଦାଲତମାନଙ୍କରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଅର୍ଜି ଦେବା ଆରମ୍ଭ କଲେ । ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଅଭ୍ୟସ୍ତ ସେହି ମୂଳ ଅଦାଲତଗୁଡ଼ିକ ସହଯୋଗ ନକରିବାରୁ ସେ ବଲାଙ୍ଗିର ଜିଲ୍ଲା ବିଚାରପତିଙ୍କ ନିକଟରେ ନିଜର ଯୁକ୍ତି ରଖିଲେ । ଏହି ଯୁକ୍ତି ଏତେ ଯଥାର୍ଥ ଥିଲା ଯେ, ଜିଲ୍ଲାଜଜ୍ ତାହା ଗ୍ରହଣ କରି ବଲାଙ୍ଗିର-ସୋନପୁରର ସମସ୍ତ ମୂଳ ଅଦାଲତମାନଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ଓଡ଼ିଆରେ ଦାଖଲ ହୋଇଥିବା ଅର୍ଜି/ଦରଖାସ୍ତ/ସତ୍ୟପାଠ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ସେମାନେ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ ନକରି ବିଚାରକୁ ନେବେ । ଏହି ଐତିହାସିକ ଆଦେଶ ନିମ୍ନରେ ଉଦ୍ଧୃତ୍ତ ହେଲା –

OFFICE OF THE DISTRICT JUDGE, BOLANGIR-SONEPUR,
BOLANGIR
No. 1406 Dt. 6.3.2006
From: Miss N.Das, L.L.B.
Registrar, Civil Courts, Bolangir
To All Courts,
Bolangir-Sonepur Judgeship
Sir,
I am directed to request you to please accept all the applications, letters, petitions/plaints, affidavits, appeal petitions, revision applications, etc pertaining to the matter Court & Office, if any filed or received in the office in Oriya language and to take necessary steps in the matter without refusing the same.
Yours Faithfully
Registrar, Civil Courts, Bolangir

ଏହା ସତ୍ତ୍ୱେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ନ୍ୟାୟାଧିକାର ମିଳିବା ଦୁରୂହ ହୋଇଥିଲା । ଟିକେରାମ ଲୁହାଙ୍କ ମୋକଦ୍ଦମା (W. P. (C) 5958 /2007 ) ରେ ଓଡ଼ିଶା ହାଇକୋର୍ଟ ଦେଇଥିବା ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ଗଜାନନ ବାବୁଙ୍କ ଯୁକ୍ତିର ସାରବତ୍ତା ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଥିବା ସତ୍ତ୍ୱେ ସରକାରୀ ଚାକିରିଆମାନଙ୍କ ଶାସକୀୟ ପ୍ରୌଢୀ ହେତୁ ଓଡ଼ିଆରେ ସାଧାରଣ ଓଡ଼ିଆଟିଏ ନ୍ୟାୟ ପାଇବା ସମ୍ଭବ ହେଉନଥିବା ସମ୍ପର୍କରେ ଜନଚେତନା ଜାଗୃତି ପାଇଁ ସେ ୧୫ ଜୁନ ୨୦୧୦ ତାରିଖରେ ରାଜଖଡ଼ିଆଳରେ ଅନଶନ କରିଥିଲେ, ୨୦୧୨ରେ ପୁନଶ୍ଚ ହାଇକୋର୍ଟ, ୨୦୧୫ରେ ପୁନଶ୍ଚ ଆମରଣ ଅନଶନ କରି ଲୋକଙ୍କ ଭାଷାରେ ଲୋକଙ୍କ ଆଫିସୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଲୋକପ୍ରତିନିଧିମୂଳକ ସରକାରଙ୍କ ସହଯୋଗ କାମନା କରିଥିଲେ । ମାତ୍ର, କେଉଁ କାରଣ ହେତୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଲଙ୍ଘ୍ୟ ହୋଇପାରୁନି , ସେ ତାହା ଠାବ କରିନଥିଲେ କି କ’ଣ କରାଗଲେ କାର୍ଯ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ଅବଜ୍ଞା କରିବାକୁ କେହି ସାହସ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ତାହା ବି ସେ ନିରୂପଣ କରିପାରିନଥିଲେ । (କ୍ରମଶଃ)