ଭାଷାବଲୋକନ // ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ବିରୁଦ୍ଧରେ ‘ସମ୍ବାଦ’ ଏବେ ନବୀନଙ୍କ କାଷ୍ଟିଂ କାଉଚ୍ !

ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ

ନିଜକୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସ୍ଵାର୍ଥର ସେବକ ଭାବେ ଏକଦା ପରିଚିତ କରାଇଥିବା ଖବର କାଗଜ ‘ସମ୍ବାଦ’ ଯେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ହତ୍ୟା କରିବା ପାଇଁ ଚକ୍ରାନ୍ତ ଚଳାଇଥିବା ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କର କାଷ୍ଟିଂ କାଉଚ୍ ହୋଇଯାଇପାରେ ତାହା ମୋ ପାଇଁ କଳ୍ପନାତୀତ ଥିଲା । ଏହାର ଜାନୁଆରୀ ୨୩ ତାରିଖର ସମ୍ପାଦକୀୟ ଏହି ଆଶଙ୍କା ଉଦ୍ରେକ କରୁଛି ।

ଜାନୁଆରୀ ୨୩ ଆମ ପାଇଁ ମସିହାଠୁ ବଢ଼ । ମସିହା ତ ବଦଳେ, କିନ୍ତୁ ଜାନୁଆରୀ ୨୩ ଆମ ପାଇଁ ବଦଳେ ନାହିଁ । କାରଣ ଏହା ଦୁଇଜଣ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ଜନ୍ମଦିନ । ସେମାନେ ହେଲେ ବୀର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏ ଓ ନେତାଜୀ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର । ଏ ଦୁଇଜଣ ଆମ ପାଇଁ ଚିର ସ୍ମରଣୀୟ ଏଇଥିପାଇଁ ଯେ, ଇଂରାଜୀ ଭାଷାଭାଷୀଙ୍କ କବଳରୁ ଆମ ଜାତିର ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ଏ ଉଭୟେ ଆମକୁ ଅସ୍ମିତାଭରା ନେତୃତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ, ଅଭୂତପୂର୍ବ କଷ୍ଟ ସହିଥିଲେ ଓ ଶେଷରେ ଜୀବନଦାନ ବି ଦେଇଥିଲେ । ଅଥଚ ଆମ ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ସହଯୋଗ ହେତୁ ନାମ ଓ ପ୍ରତିପତ୍ତି ଅର୍ଜନ କରିଥିବା ଦୈନିକ ‘ସମ୍ବାଦ’ ଏହି ଦିନ ହିଁ ଏହି ଉଭୟଙ୍କ ତ୍ୟାଗ ଉପରକୁ ଛେପ ଫିଙ୍ଗି ଆମ ଜାତିକୁ ଇଂରେଜୀ ଭାଷାର ଆଧିପତ୍ୟ ମାନି ଆମ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଇଂରେଜୀ ଭାଷାରେ “ଓଳିଆରୁ ଗଜା” କରାଇବାକୁ ସରକାରୀ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ପ୍ରତି ସଂପାଦକୀୟ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଯୋଗାଇଛି ।

ଇଂରାଜୀ ଭାଷାଭାଷୀଙ୍କ କବଳରୁ ଆମକୁ ମୁକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ସୁରେନ୍ଦ୍ର ଓ ସୁଭାଷ କରିଥିବା ଚରମ ତ୍ୟାଗ ସମ୍ପର୍କରେ ସେଦିନ ଏହାର ସମ୍ପାଦକୀୟରେ ବା ସଂପାଦକୀୟ ପୃଷ୍ଠାରେ ଶବ୍ଦଟିଏ ବି ଉଲ୍ଲେଖ ନଥିବା ବେଳେ ଏହାର ସମ୍ପାଦକୀୟରେ ଆମ ଜାତି ପାଇଁ ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ହିଁ ମୁକ୍ତିର ମାର୍ଗ ବୋଲି କୁହାହୋଇଛି ଓ ଏହି ମାର୍ଗରେ ରାଜ୍ୟକୁ ଚଳାଇବା ପାଇଁ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ସରକାର “ନିଷ୍ପତ୍ତି” ନେଉଥିବା ହେତୁ ତାଙ୍କୁ ଅଭିନନ୍ଦନ ଜ୍ଞାପନ ବି କରାଯାଇଛି । ଏହାର ଭାଷା:

“ଆମ ପିଲାମାନେ ଯେତେ ସଅଳ ଇଂରାଜୀରେ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇବେ, ତାହା ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସେତେ ସହଜ ହେବ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତ ସେତେ ସୁରକ୍ଷିତ ହେବ । ତେଣୁ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀରୁ ଆମ ରାଜ୍ୟର ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଇଂରାଜୀରେ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରିବା ଶିଖାଇବା ଆରମ୍ଭ କରିବା ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ନେଇଥିବା ନିଷ୍ପତ୍ତି ହେଉଛି ସମ୍ପୂର୍ଣ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ଓ ଅଭିନନ୍ଦନୀୟ ।“

 

ଘରଭାଷା ପ୍ରଥମେ, ବିଦେଶୀଭାଷା ପରେ

କେଉଁଠୁ ଏ “ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ” ବୁଦ୍ଧି ସମ୍ବାଦ ପାଇଲା ଆମକୁ ଜଣା ନାହିଁ , କିନ୍ତୁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଶୈକ୍ଷିକ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଓ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପରିଷଦ ୨୦୦୫ରେ ଜାତୀୟ ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଯେଉଁ ମୂଳ ପଦ୍ଧତ୍ତି (National Curriculum Framework, 2005) ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ତାହା ଯେ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ନ ଥିଲା, ତାହା ତ ନୁହେଁ । ତାହା ଦୁଇଟି କଥା ସ୍ପଷ୍ଟ କହିଥିଲା :

(୧) ପିଲାମାନଙ୍କ ମାତୃଭାଷା ହିଁ ସ୍କୁଲ ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ ହେବା ଉଚିତ (“Home language(s) of children, as defined above in 3.1, should be the medium of learning in Schools”) ଏବଂ
(୨) ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ବା ବିଦେଶୀ ଭାଷା (ଇଂରାଜୀ) ସହ ସେମାନଙ୍କ ପରିଚୟ ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ କରାଯାଇପାରେ ( “At later stages, study of classical and foreign languages may be introduced.”) (୩.୧.୧.) ।

ଏହା ପୁନଶ୍ଚ କହିଥିଲା, ପ୍ରାଥମିକ ଶ୍ରେଣୀରେ ବନାନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ପିଲାକୁ ଚାପଗ୍ରସ୍ତ କରାଯିବା ଅନୁଚିତ, କାରଣ ବାନାନଶୁଦ୍ଧି ସେ ଆପେ ଆପେ ଶିଖିଯିବ । କିନ୍ତୁ ସେ ଘରେ କହୁଥିବା ଭାଷା / ମାତୃଭାଷାକୁ ସମ୍ମାନ ଓ ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଆଧାର ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । (“At the primary stage, child’s languages must be accepted as they are, with no attempt to correct them. By Class IV, if rich and interesting exposure is made available, the child will herself acquire the standard variety and the rules of correct orthography, but care must be taken to honour and respect the child’s home language(s)/mother tongue(s).”) (୩.୧.୨.) ।

ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷା ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ଶିକ୍ଷାୟତନରେ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀରୁ ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ଶିକ୍ଷା ବିରୁଦ୍ଧରେ ମତ ଦେଇଆସିଛନ୍ତି ଓ ସେମାନଙ୍କ ମତ ଶିକ୍ଷାନୀତି ସମ୍ପର୍କୀୟ ବିଭିନ୍ନ ଦଲିଲରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଆସିଛି (“The English teaching experts recommend that English should be introduced late and not from class I and this is reflected in spirit in various policy documents.) ବୋଲି ଏହି ରିପୋର୍ଟ ହିଁ ଲିପିବଦ୍ଧ କରିଛି । ଏହି ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କ ମତ ସହ କେଉଁ ଭାଷା ବିଜ୍ଞାନୀ ଅସମ୍ମତ ହୋଇଛନ୍ତି?

ଓଡ଼ିଶା ଭାଷନୀତି ପ୍ରଣେତାଙ୍କ ମତ

ଆମ ନିଜ ପ୍ରଦେଶର ତିଗିରିଆ ରାଜ୍ୟରେ ଜନ୍ମିତ ଭାରତର ଅନ୍ୟତମ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଭାଷାବିଜ୍ଞାନୀ ଡଃ ଦେବୀ ପ୍ରସନ୍ନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ଭାଷାନୀତି ପ୍ରଣୟନ ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥିଲେ । ସେ ଦେଇଥିବା ଭାଷାନୀତି ଭାଷା ଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବା ପାଇଁ ମୁଁ ଦେଇଥିବା ଚିଠା ବିଧାନ ସହ “ଓଡ଼ିଆରେ ଶାସନ” ନାମକ ସରକାରୀ ୱେବସାଇଟରେ ଏକାଦିନ ସ୍ଥାନିତ ହୋଇଛି । ତହିଁରେ ସେ କେଉଁଠି ବି କହିନାହାନ୍ତି ଯେ, ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀରୁ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ଇଂରାଜୀ ଭାଷାର ପ୍ରଚାଳନ କରିବେ । ବରଂ ସେ ତାଙ୍କର ଏକ ମହାର୍ହ ପୁସ୍ତକରେ କହିଛନ୍ତି, ଜୀବନରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ଉନ୍ନତି ଓ ସାମାଜିକ ପ୍ରତିପତ୍ତି ମିଳିବା ବାହାନାରେ ଯଦି ଶିଶୁକୁ ତା ମାତୃଭାଷା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଅନ୍ୟ ଭାଷା ଶିଖାଯାଏ, ତେବେ ବୟସ୍କମାନଙ୍କ ଦୁନିଆ ଉପରେ ସେ କେବଳ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହେବ, ତା ନୁହେଁ, ସେ ମଧ୍ୟ କତିପୟ ଅଖିଝଲସା ଲୋକଙ୍କ ଚାତୁରୀକୀର୍ଣ ଦୁନିଆ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେବ (“a language which promises social and economic gratification in a later stage of life in place of the mother tongue is to make the child dependant not only on an adult world, but a world manipulated by a limited elite।” – Dr. Debi Prasanna Pattanayak, Mother Tongue Education and Destiny, (Language and Cultural Diversity,Vol.1) ଏବଂ ଏହା ତାର ସ୍ଵଚ୍ଛନ୍ଦ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶରେ ବାଧକ ହେବ ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି ।

ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ମତ

ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ବନାରସ ହିନ୍ଦୁ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରେ ୬.୨.୧୯୧୬ ତାରିଖରେ ଭାଷଣ ଦେଇ କହିଥିଲେ, “କେତେକ କହୁଛନ୍ତି ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିଥିବା ଲୋକେ ହିଁ ଦେଶ ପାଇଁ ନେତୃତ୍ବ ଦେଉଛନ୍ତି ଓ ଦେଶକୁ ଚଳାଉଛନ୍ତି ; ଅନ୍ୟଥା ସବୁ ଗୋଳମାଳ ହୋଇଯାନ୍ତା । ଆମେ ତ ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ପାଉଛୁ ତାହା ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷା । ତା ସପକ୍ଷରେ ତ ଆମକୁ କିଛିନାକିଛି ଦେଖାଇବାକୁ ପଡ଼ିବ । କିନ୍ତୁ, ଧରାଯାଉ, ଗତ ପଚାଶ ବର୍ଷ ଭିତରେ ଆମେ ଆମ ମାତୃଭାଷାରେ ହିଁ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିଥାନ୍ତେ , ଆଜି ଆମେ କି ଲାଭ ପାଇଥାନ୍ତେ ? ଆଜି ଆମେ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତ ପାଇଥାନ୍ତେ,ଆମେ ଆମ ନିଜର ଶିକ୍ଷିତ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପାଇଥାନ୍ତେ – ଯେଉଁମାନେ ନିଜ ଦେଶରେ ମନେହେଉନଥାନ୍ତେ ସତେ ଯେମିତି ବିଦେଶୀ; କିନ୍ତୁ ଏମିତି ହୋଇଥାନ୍ତେ ଯେଉଁମାନେ କି ଆମ ଜାତିର ହୃଦୟ ସହ କଥା ହୋଇପାରିଥାନ୍ତେ, ଦରିଦ୍ରଙ୍କ ଭିତରୁ ଦରିଦ୍ରତମ ସହ ଏକାଠି କାମ କରି ଆମ ଜାତିର ଅମୁଲ୍ୟ ସମ୍ପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିଥାନ୍ତେ” (I have heard it said that after all it is English-educated India which is leading and which is doing all the things for the nation. It would be monstrous if it was otherwise. The only education we receive is English education. Surely we must show something for it. But suppose that we had been receiving during the past fifty years education through our vernaculars, what should we have had today? We should have today a free India, we should have our educated men, not as if they were foreigners in their own land but speaking to the heart of our nation; they would be working amongst the poorest of the poor, and whatever they would have gained during the past 50 years would be a heritage for the nation. [Collected works, 13, p.211-12]) ।

ମହାତ୍ମାଙ୍କ ଏହି ଅଭିମତକୁ ଖାତିର ନକରି ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀରୁ ଆମ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଇଂରେଜୀଆ କରାଇ, ଆମ ଭାଷା ବିରୋଧୀ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଆମ ଭବିଷ୍ୟ ପିଢିକୁ ଏମିତି କରାଇବାକୁ ବସିଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ ଗାନ୍ଧୀଜୀଙ୍କ ଭାଷାରେ ନିଜ ଦେଶରେ ମନେହେବେ ସତେ ଯେମିତି ବିଦେଶୀ !

ଗାନ୍ଧିଜୀ କହିଥିଲେ, ମାତୃଭାଷାକୁ ଅବହେଳା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ଜାତି ପକ୍ଷେ ଆତ୍ମହତ୍ୟା ସହ ସମାନ (“neglect of the vernacular means national suicide”) (Preface in P.J.Mehta’ସ ବୂକ ‘Vernaculars as media of education in Indian Schools and Colleges) । ଆମ ଜାତିକୁ ଏହି ଆତ୍ମହତ୍ୟା ଦିଗକୁ ଠେଲି ନେଉଛନ୍ତି ଦୁରଦୃଷ୍ଟିହୀନ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଯାହାଙ୍କ ନୂଆ କାଷ୍ଟିଂ କାଉଚ୍ ସାଜିଛି ସୌମ୍ୟରଞ୍ଜନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ‘ସମ୍ବାଦ’ !

ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୩୫୦-କ

ମାତୃଭାଷାରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଏତେ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣା ଯେ, କାଳେ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ଭାଷାଭାଷୀଙ୍କ ପିଲାମାନେ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ଭାଷାଭାଷୀଙ୍କ ଭାଷାଧିପତ୍ୟ ହେତୁ ଅସୁବିଧାରେ ପଡ଼ିବେ, ତାକୁ ଆଖିରେ ରଖି ସମ୍ବିଧାନର ୩୫୦-କ ଧାରାରେ ଭାରତର ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ମାତୃଭାଷାରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି । ଯଥା-
Article 350A – It shall be the endeavour of every State and of every local authority within the State to provide adequate facilities for instruction in the mother-tongue at the primary stage of education to children belonging to linguistic minority groups; and the President may issue such directions to any State as he considers necessary or proper for securing the provision of such facilities.

ବିଶ୍ଵାୟନର ବିଷ

ଆମେରିକାପନ୍ଥୀ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମନମୋହନ ସିଂହ ବିଶ୍ଵାୟନ ଆଳରେ ଯାହା କରୁଥିଲେ ତାକୁ ସୁହାଇବା ପରି ଭିତ୍ତିଭୂମି ତିଆରି କରିବା ସକାଶେ ଭାରତର ଶିଶୁମାନେ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀରୁ ଇଂରାଜୀ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଥିଲା ତାଙ୍କ ୨ୟ ଦଫା ଦାୟିତ୍ଵାସୀନତାର ପ୍ରାରମ୍ଭରୁ ।
ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଶୈକ୍ଷିକ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଓ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପରିଷଦ ଓ ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନକୁ ପ୍ରୟୋଗ କରି ପ୍ରାଥମିକ ସ୍କୁଲ ସ୍ତରରୁ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷା ସପକ୍ଷରେ ଯୁକ୍ତି ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା । “Teaching of English at Primary level in Government Schools” ଶୀର୍ଷକ ସେମାନଙ୍କ ମିଳିତ ରିପୋର୍ଟ,୨୦୧୨ରେ କହିଥିଲା କି, ତଦ୍ଦ୍ଵାରା ମାତୃଭାଷା ସଦ୍ଦୃଶ ସହଜ ଶୈଳୀରେ ଇଂରାଜୀ ଶିଖି ହେବ ଓ ଜ୍ଞାନାର୍ଜନର ମାଧ୍ୟମ ଭାବେ ତାହା ପ୍ରଯୁକ୍ତ ହେବ ।

ମୌଳିକ ଅଧିକାର: ସାମ୍ବିଧାନିକ ବେଞ୍ଚ 

ମାତ୍ର ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଭାଷା ଉପରେ ୬ ମଇ୨୦୧୪ରେ ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟଳୟର ସାମ୍ବିଧାନିକ ବେଞ୍ଚ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଦେଇଛନ୍ତି ଯେ, ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାୟତନରେ ପ୍ରାଦେଶିକ ମାତୃଭାଷା ମଧ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କ ଉପରେ ନଦାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ବା ତା ପକ୍ଷରୁ ତା ବାପମାଆ ସେ କେଉଁ ଭାଷାରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇବ ତାହା କହିବେ, “ଏଇ ଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କଲେ ଭବିଷ୍ୟତ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ହେବ” ବୋଲି କହି ସରକାର ତା ଉପରେ ପ୍ରାଦେଶିକ ମାତୃଭାଷା ନଦି ଦେଇ ପାରିବେ ନାହିଁ ।
(“We are of the view that the right to freedom of speech and expression under Article 19(1) (a) of the Constitution includes the freedom of a child to be educated at the primary stage of school in a language of the choice of the child and the State cannot impose controls on such choice just because it thinks that it will be more beneficial for the child if he is taught in the primary stage of school in his mother tongue. We hold that a child or on his behalf his parent or guardian, has a right to freedom of choice with regard to the medium of instruction in which he would like to be educated at the primary stage in school.”)

ତା ପସନ୍ଦର ଭାଷା (“Language of his choice”) ଉପରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଅଦାଲତ ଯେଉଁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଛନ୍ତି ସେ ଭାଷା ହେଉଛି ସେ ଘରେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଭାଷା, ଯାହାକୁ National Curriculum Framework, 2005ରେ “home language” ବୋଲି କୁହା ହୋଇଛି ।

ଭାଷା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁମାନଙ୍କ ଜାତୀୟ ଆୟୁକ୍ତଙ୍କ ସଜ୍ଞାନୁସାରେ, ପ୍ରତି ରାଜ୍ୟରେ ସଂଖ୍ୟା ଗରିଷ୍ଠ ବାସିନ୍ଦାଙ୍କ ମାତୃଭାଷାକୁ ସେହି ରାଜ୍ୟର ମାତୃଭାଷା ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହି “ମାତୃଭାଷା” ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଘରଭାଷା (home language) ନୁହେଁ ସେମାନେ ହିଁ ଭାଷାଭିତ୍ତିକ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଅନ୍ତର୍ଗତ । “There is a language in every State which is spoken by means of majority of the residents of that State, all other residents now no longer communicate that majority language belong to the linguistic minority.” (File 38, National Commission of Linguistic Minority). ଏହି ସଂଖ୍ୟାଲଘୁମାନଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସ୍ତରରେ ରାଜ୍ୟର ମାତୃଭାଷାକୁ “ଏଇ ଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କଲେ ଭବିଷ୍ୟତ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ହେବ” ବୋଲି କହି ସରକାର ପ୍ରାଦେଶିକ ମାତୃଭାଷା ବି ଲଦି ଦେଇ ପାରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟଙ୍କ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବେଞ୍ଚ କହିଛନ୍ତି , ଯାହାର ପ୍ରଣେତା ଜଣେ ଓଡ଼ିଆ , ନ୍ୟାୟାମୂର୍ତ୍ତି ଏ. କେ. ପଟ୍ଟନାୟକ ।

ଯେତେବେଳେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାରେ ରାଜ୍ୟର ମାତୃଭାଷାଠାରୁ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କ ଘରଭାଷା (home language)କୁ ସର୍ବାଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆ ହୋଇଛି ଓ ତାହା ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ତଥା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ମୌଲିକ ଅଧିକାରଭୁକ୍ତ ବୋଲି ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇସାରିଛି ଏବଂ “ଏଇ ଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କଲେ ଭବିଷ୍ୟତ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ହେବ” ବୋଲି କହି ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଉପରେ ରାଜ୍ୟର ମାତୃଭାଷା ବି ଲଦା ଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଅଦାଲତ ରାୟ ଦେଇଛନ୍ତି ଓ ସେ ରାୟ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଭାଷା ବିଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କର, ଏକରିକି ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଶୈକ୍ଷିକ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଓ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପରିଷଦ ସୂଚିତ ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କର ଅଭିମତ ଅନୁରୂପ ହୋଇଛି, ସେତେବେଳେ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀରୁ ଓଡ଼ିଶାର ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କୁ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାଧିପତ୍ୟ କବଳକୁ ଠେଲି ଦେବା ପାଇଁ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ଘୋଷଣା ଯେ, ଆମ ଭବିଷ୍ୟ ପିଢିର ବାସ୍ତବ ବୌଦ୍ଧିକ ବିକାଶର ଘୋର ପରିପନ୍ଥୀ ଏଥିରେ ସନ୍ଦେହର ଅବକାଶ ନାହିଁ ।

କାଷ୍ଟିଂ କାଉଚ୍

ଅତଏବ, ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀରୁ ଆମ ରାଜ୍ୟର ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଅଭ୍ୟସ୍ତ କରିବା ଉଦ୍ୟମ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ଵଚ୍ଛନ୍ଦ ବିକାଶରେ ବାଧା ଦେବାକୁ ଆମ “ରାଜା” ପରି ପୋଜ୍ ମାରୁଥିବା ଭୋଟ-ଭିକାରୀମାନଙ୍କର ଏକ କୁତ୍ସିତ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର । କିନ୍ତୁ ଏହି ଅବିମୃଷ୍ୟକାରୀତା ସେମାନେ ଜାରି କରିବେ, କାରଣ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଓଡ଼ିଶାର ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ଚାଲିଥିବା ନିଶବ୍ଦ କଳା ପତାକା ଅଭିଯାନରୁ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଦୃଷ୍ଟି ହଟାଇବା ପାଇଁ ଏହି ହଟଚମଟ ଛଡ଼ା ନବୀନଙ୍କ ଗତ୍ୟନ୍ତର ନାହିଁ । ଆମ ପାଇଁ ଅଧିକ ଦୁଃଖର କଥା, ସମ୍ବାଦ କାଗଜ ଏହି ଅବିମୃଷ୍ୟକାରୀଙ୍କ କାଷ୍ଟିଂ କାଉଚ୍ ଭାବେ ଏକ ନୂଆ ଭୂମିକାରେ ଅବତୀର୍ଣ । ପ୍ରଥମେ ଏହା ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିର୍ବିବାଦୀୟ ଥିବା ଜଣେ ସମ୍ବାଦିକଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ବିଷୟରେ “ଉଦାର” ହେବାକୁ ହାଲୁକା ବିଷ ବିଛାରିଲା (ଜାନୁଆରୀ ୯, ୨୦୨୦), ତା ପରେ ରସିକିଆ ଦୁଃସାହସ ହେତୁ ବିବଦମାନ ହୋଇପଡ଼ିଥିବା ଜଣେ ଲେଖକଙ୍କ ଇଂରାଜୀ ସପକ୍ଷବାଦୀ ବୟାନକୁ ସଶକ୍ତୀକୃତ କରି ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ସପକ୍ଷରେ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ମଥାଧୌତିକରଣ ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କଲା (ଜାନୁଆରୀ ୧୫,୨୦୨୦) ଓ ଶେଷରେ ନିଜ ସମ୍ପାଦକୀୟରେ ଘୋଷଣା କଳା ଯେ, ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏହି ସରକାରୀ “ନିଷ୍ପତ୍ତି ହେଉଛି ସମ୍ପୂର୍ଣ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ଓ ଅଭିନନ୍ଦନୀୟ” (ଜାନୁଆରୀ ୨୩। ୨୦୨୦) ।

ଛିଃ ! ଛିଃ ! ଶେଷରେ ଏ ଖବର କାଗଜ ଏହି ସ୍ତରକୁ ଆସିଗଲା !

ବର୍ଣସଙ୍କର ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ ଓ ବର୍ଣ୍ଣ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ

ଜଗନ୍ନାଥ ପ୍ରସାଦ ଦାସ

ପାଞ୍ଚ ଛ ବର୍ଷ ତଳେ ମଧୁବାବୁଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧକୁ ନେଇ ତୁମୁଳ ବାଦବିସମ୍ବାଦ ହେଉଥିବାବେଳେ ନଭେମ୍ବର ୨୦୧୪ରେ ମୁଁ ଏହି ଲେଖାଟି ଲେଖିଥିଲି। ବର୍ତ୍ତମାନ କୁଆଡ଼େ କୋର୍ଟ କଚେରୀ, ବିଧାନସଭା ଆଲୋଚନା ପରେ ସରକାର ନିଷ୍ପତ୍ତି କରିଛନ୍ତି ଯେ ବହିଟିକୁ ମୂଳରୂପରେ ଛପାଇ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯିବ। ଆଜିର ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଯେ ଗୋଟିଏ ନୂଆବହି ଦରକାର ସେଥିପାଇଁ ବୋଧହୁଏ ବର୍ତ୍ତମାନ ଚିନ୍ତା କରିବାର ସମୟ ଆସିଛି l

(ଆଉ କିଛି ଦିନପରେ ଜାନୁଆରୀ ୨୯ ତାରିଖରେ ୧୮୫୩ ମସିହାରେ ଜନ୍ମିତ ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କର ଜନ୍ମଦିନ।)

ଓଡ଼ିଶାରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଚିଟ୍‌ଫଣ୍ଡ ଘୋଟାଲା ଓ ଖଣି ଦୁର୍ନୀତିର ଖବର ଭଳି ଆଉ ଯେଉଁ ଖବରଟି ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପୃଷ୍ଠା ଛାଡ଼ିବାକୁ ନାରାଜ, ସେଇଟି ହେଲା ଭକ୍ତିକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ ଜନିତ ବିବାଦ। ଏ ବିବାଦରେ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର, ବିଭିନ୍ନ ସାହିତ୍ୟ ଓ ଭାଷା ଅନୁଷ୍ଠାନ ଏବଂ ହାଇକୋର୍ଟ ବାହାରେ ସାହିତ୍ୟିକ ଓ ଭାଷାବିତ୍‌ମାନେ ଅଳ୍ପ ବହୁତ ଜଡ଼ିତ। ତା’ ବ୍ୟତୀତ, ପାଠ ପଢୁଆ ସର୍ବସାଧାରଣ ମଧ୍ୟ ଏ ବିଷୟରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଦେବା ପାଇଁ ଆଗଭର। ବିଷୟଟି ତେଣୁଏକ ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନର ରୂପ ନେଇଛି ଏବଂ ଖବରକାଗଜ ପୃଷ୍ଠାରେ ଉଗ୍ର ଲେଖାମାନ ପ୍ରକାଶ ପାଉଛି ଏବଂ ମାମଲା କୋର୍ଟ କଚେରୀକୁ ଯାଉଛି । ନିକଟରେ ପ୍ରକାଶିତ ଏକ ଇଂରେଜୀ କାଗଜର ହେଡଲାଇନର ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ ହେବ: ଭକ୍ତକବିଙ୍କ ପରିବାର ରକ୍ତଚାଉଳ ଚୋବାଇଲେ! ସେହି ଭକ୍ତକବି ଲେଖୁଥବା ଭଣ୍ଡ ରସାୟନ କାବ୍ୟ ଭାଷାରେ କହିଲେ ପରିସ୍ଥିତି ବର୍ତ୍ତମାନ

ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରେ ଲାଗିଛି ସମର
ଅବ୍ଦ ବ୍ୟାପୀ ଶବ୍ଦମୟ ମହା ଭୟଙ୍କର ।

ସଂପ୍ରତି ପ୍ରକାଶିତ ବିବରଣୀ ଅନୁଯାୟୀ ବହିଟି ପ୍ରଥମେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ୧୮୯୫ରେ ଏବଂ ଏହାର ନବମ ସଂସ୍କରଣ ପ୍ରକାଶ ପାଇଲା ୧୯୦୧ରେ । ସେହି ଦିନଠାରୁ ଏ ବହିଟି ସବୁ ସମୟରେ ଉପଲବ୍ଧ ରହି ଆସିଛି। ମଧୁସୂଦନ ଗ୍ରନ୍ଥାବଳୀରେ ସଂଯୋଜିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଏକ ସାହିତ୍ୟିକ ମାନ୍ୟତା ମଧ୍ୟ ମିଳିଛି। (ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଯେ ରାଧାନାଥ ଓ ଫକୀରମୋହନ, ଅଥବା ନିକଟ ଅତୀତରେ କାଳିନ୍ଦୀ ଚରଣ ପାଣିଗ୍ରାହୀ, ଲେଖିଥିବା ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ସେମାନଙ୍କ ଗ୍ରନ୍ଥାବଳୀରେ ସ୍ଥାନ ପାଇନାହିଁ ।) ଅନେକ ଦିନରୁ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧର କପି ରାଇଟ୍ ସରି ଯାଇଥିବାରୁ ଯେ କେହି ବହିଟିକୁ ପ୍ରକାଶ କରିବାରେ କୌଣସି ବାଧା ନାହିଁ । ତେଣୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାଶକ ବିଭିନ୍ନ ନାଁରେ – ଯଥା, ମଧୁ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ, ସହଜ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ, ଛବିଳ ମଧୁ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ – ବହିଟିକୁ ପ୍ରକାଶ କରୁଛନ୍ତି । ବହିର ଅକ୍ଷର ବିନ୍ୟାସ, ସାଜସଜ୍ଜା ଓ ଅଳଙ୍କରଣ ପ୍ରକାଶକଙ୍କ ମର୍ଜି ନିର୍ଭର । କେତେକ ମଲାଟରେ ଏକ ବୃହତକାୟ ବିରାଡ଼ିର ଛବି କାହିଁକି ଦିଆଯାଇଛି ସେ କଥା ଗବେଷଣା ସାପେକ୍ଷ । କେବଳ ବାଲୁବଜାରର ବହି ଦୋକାନରେ ନୁହେଁ, ହାଟବଜାର ଓ ରାସ୍ତାକଡ଼ର ଦୋକାନରେ ମଧ୍ୟ ବହିଟି ଉପଲବ୍ଧ।

ଗୋଟିଏ ଶତାବ୍ଦୀ ପରେ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧକୁ ନୂଆ ରୂପ ଦେଇ ତା’ର ବ୍ୟାପ୍ତିକୁ ଆହୁରି ପ୍ରସାରିତ କରାଯାଇଛି ବିଭିନ୍ନ ମାଧ୍ୟମରେ । ସୃଜନିକା ସଂସ୍ଥା ଏହାର ଏକ ଡିଜିଟାଲ ସଂସ୍କରଣ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ଶାନ୍ତନୁ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ସଂଗୀତ ସହିତ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧର ସିଡି ବଜାରରେ, ଏବଂ ଇଣ୍ଟରନେଟ୍‌ରେ ମିଳୁଛି । ପ୍ରକାଶିତ ଖବର ଅନୁସାରେ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତି ଆକ୍ରାନ୍ତ ପାଠକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସରକାର ଏକ ବ୍ରେଲ ସଂସ୍କରଣ ତିଆରି କରୁଥିଲେ ଏବଂ ଏହା ମଧୁବାବୁଙ୍କ ଜନ୍ମଦିନ ୨୮ ଏପ୍ରିଲ ଉନ୍ମୋଚିତ ହେବାର ଥିଲା ।(ଏଥିରେ ସାମାନ୍ୟ ବିଡ଼ମ୍ବନା ଥିଲା ଯେ ଏ ତାରିଖଟି ଉତ୍କଳଗୌରବ ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ଜନ୍ମଦିନ, ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନଙ୍କର ନୁହେଁ!)

ନିକଟରେ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ବର୍ଣ୍ଣବୋଧର ପରିବର୍ତ୍ତିତ (ବିଭିନ୍ନ ମତ ଅନୁସାରେ ପରିମାର୍ଜିତ, ଧର୍ଷିତ, ସମୟୋପଯୋଗୀ କୃତ, ବିକର୍ତ୍ତିତ) ସଂସ୍କରଣ ବାହାରିବାରେ ଏହି ବିବାଦର ସୃଷ୍ଟି । ବିବାଦଟି ହଠାତ୍ ଉତ୍କଟ ହେବାର ମୂଳ କାରଣ ହେଲା, ଯେଉଁ ଲକ୍ଷାଧିକ ‘ନୂଆ’ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ ଛପା ହୋଇ ବଣ୍ଟା ହେବା ପାଇଁ ରହିଛି, ତାର କଣ କରାଯିବ।

କୌଣସି ବହିର ପାଠକୁ ବଦଳାଇବା ଏକ ନୀତିଗତ ପ୍ରଶ୍ନ । ମଧୁବାବୁଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ଯଥାର୍ଥ କି, ଏ ପ୍ରଶ୍ନର ସିଧାସଳଖ ଉତ୍ତର ହେବ, ନା। ଜଣେ ଲେଖକର ମୂଳ ଲେଖାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାର ଅଧିକାର କାହାରି ନାହିଁ । ଏ ବିଷୟରେ କୌଣସି ମତାମତ, ଯୁକ୍ତିତର୍କର ଅବକାଶ ନାହିଁ । ମୋହିନୀମୋହନ ସେନାପତି ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ଲେଖା କାଟଛୋଟ କରିଥିବାରୁ ୧୯୩୨ ରେ ମାୟାଧର ମାନସିଂହ ଯାହା ଲେଖିଥିଲେ ତା ସବୁବେଳେ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ: ପରଲୋକଗତ ଗ୍ରନ୍ଥକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ରଚିତ ଗ୍ରନ୍ଥର ଗୋଟିଏ ପଂକ୍ତିକି ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟଥା କରିବା ବର୍ବରତା ଛଡ଼ା ଅନ୍ୟ କିଛି ନୁହେଁ ।

ଏ ସବୁ ବାଦବିସମ୍ବାଦ ମଝିରେ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଧାରଣା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଯେ ଓଡ଼ିଶାରେ ସମସ୍ତେ ମଧୁସୂଦନଙ୍କର ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ ବହିରୁ ହିଁ ଅକ୍ଷର ଶିକ୍ଷା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଶହେ ବର୍ଷ ଧରି ଏହା ପିଲାମାନଙ୍କର ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ଥିଲା । ଓଡ଼ିଶାର ବିଭିନ୍ନ ଲେଖକ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧରୁ ଅକ୍ଷର ଶିଖୁଥିଲେ ବୋଲି କହୁଛନ୍ତି । ଆଧୁନିକ କବିତାର କେତୋଟି ଧାଡ଼ିରୁ ନିଷ୍କର୍ଷ ବାହାର କରାଯାଉଛି ଯେ ସଂପୃକ୍ତ କବି ତାଙ୍କର ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧଠାରେ ଋଣୀ ।

ଏହି ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଭିତରେ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ ଅକ୍ଷର ଶିକ୍ଷାର ଏକମାତ୍ର ବହି ନଥିଲା । ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ ପୂର୍ବରୁ ଯେଉଁ ବହି ସବୁ ଥିଲା ସେଥିରୁ କେତୋଟି ହେଲା: ବର୍ଣ୍ଣବୋଧକ (ଓଡ଼ିଶା ମିଶନ ପ୍ରେସ, ୧୮୬୭), ବର୍ଣ୍ଣପରିଚୟ (ଘନଶ୍ୟାମ ମିଶ୍ର, ୧୮୬୯), ବର୍ଣ୍ଣଶିକ୍ଷା (କପିଳେଶ୍ୱର ବିଦ୍ୟାଭୂଷଣ, ୧୮୭୩), ବର୍ଣ୍ଣବୋଧକ (ଗୋବିନ୍ଦ ରଥ, ୧୮୮୭) ଇତ୍ୟାଦି । ଏଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ଭବତଃ ଈଶ୍ୱର ଚନ୍ଦ୍ର ବିଦ୍ୟାସାଗରଙ୍କ ବଙ୍ଗଳା ‘ବର୍ଣ୍ଣ ପରିଚୟ’ ଧାରାରେ ଲେଖା ହୋଇଥିଲେ।

ସେହି ଭଳି ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ଏ ପ୍ରକାରର ଅନେକ ବହି ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲେ। ନିକଟ ଅତୀତରେ ପ୍ରକାଶିତ ଦୁଇଟି ବହି ହେଲା, ଫତୁରାନନ୍ଦଙ୍କ ‘ମୋ ପାଠ ବହି’ ଓ ୨୦୦୩ରେ ଦିଲ୍ଲୀରୁ ପ୍ରକାଶିତ ଆସୋଶିଏଶନ ଅଫ୍ ରାଇଟର୍ସ ଫର ଚିଲଡ୍ରେନଙ୍କର ‘ଅଆଇ ଏବଂ କଖଗ’। ଅବଶ୍ୟ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବହି କୌଣସି ସମୟରେ ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ ଭଳି ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇ ପାରିନାହାନ୍ତି।

ଏ କଥା ମଧ୍ୟ ସତ ଯେ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ ଅନେକ ଦିନରୁ ସ୍କୁଲ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ତାଲିକାରେ ନଥିଲା । ଗତ ଶତାବ୍ଦୀର ଚାଳିଶ ଦଶକରେ ଆମେମାନେ ପାଠ ପଢ଼ା ଆରମ୍ଭ କଲା ବେଳେ ଆମ ବହି ଅଆକଖରୁ ଆରମ୍ଭ ହେଉ ନଥିଲା । ଏ ବହିର (ଲେଖକ ବୋଧହୁଏ ଅଧିରାଜ ମୋହନ ସେନାପତି) ଆରମ୍ଭରେ ଥିଲା ମା, ରମା, ରବର, ରମାର କଳା ବାଳ ।

ତେବେ ମଧୁସୂଦନଙ୍କର ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ ଯେ ଏକ ସମୟରେ ବହୁ ପଠିତ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ଥିଲା ଏଥିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ । ଏହାର ଏକ କାରଣ ହୋଇପାରେ ଯେ ମଧୁସୂଦନ ସେତେବେଳେ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗର ଉଚ୍ଚ କର୍ତ୍ତା ଥିଲେ । ଏବଂ ସର୍ବୋଚ୍ଚ କର୍ତ୍ତା ରାଧାନାଥ ରାୟଙ୍କ ସହିତ ତାଙ୍କର ଘନିଷ୍ଠ ସଂପର୍କ ଥିଲା । (ସେ ଦୁହିଁଙ୍କୁ ସେତେବେଳେ ଲୋକେ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗର ଛୋଟ ଲାଟ ଓ ବଡ଼ ଲାଟ କହୁଥିଲେ ।)

ପିଲାଦିନେ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ ପଢ଼ିଥାନ୍ତୁ କି ନଥାନ୍ତୁ, ଓଡ଼ିଶାର ଅଧକାଂଶ ଶିକ୍ଷିତ ଲୋକ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧର ନିମ୍ନଲିଖୁତ ପାଠ ସହିତ ଊଣା ଅଧିକେ ପରିଚିତ:

ଛେଳି ଛୁଆଟିକି ଦେଖ । ମେଷ ଛୁଆଟିକି ରଖ ||
ଦୁଗ୍ଧ ପାନ କଲେ ବଢ଼ଇ ଶକ୍ତି । ସାଧୁର ଲକ୍ଷଣ ଈଶ୍ବର ଭକ୍ତି ||
ଅରଣା ମଇଁଷି ରହିଛି ଅନାଇ । ମଇଁଷିର ପାଖ ନ ଯାଅ ଦନାଇ ||
ହରିଣ ନ ଦିଏ ଧରା । ଦଉଡ଼ନା ବଡ଼ ଖରା || ଇତ୍ୟାଦି

ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିବାର କଥା ଯେ ଏହି ଅସଂଲଗ୍ନ, ଅସଂଗତ ଓ ହାସ୍ୟ ଉଦ୍ରେକ କରୁଥିବା ଧାଡ଼ିଗୁଡ଼ିକ ମନେ ରଖୁଥିବା ବେଳେ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧରେ ଥିବା ଅନ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦଗୁଡ଼ିକ ଆମ ସ୍ମୃତିରେ ନାହିଁ । ଏ ଧାଡ଼ିଗୁଡ଼ିକ ମୁଁ ନିଜେ ପିଲାବେଳେ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ ବହିରୁ ପଡ଼ିଥିବା ମୋର ମନେ ନାହିଁ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ବୋଧହୁଏ ସାଙ୍ଗସାଥଙ୍କ ମେଳରେ ମୁହଁରୁ ମୁହଁକୁ ଏ ଧାଡ଼ି ସବୁ ସ୍ମରଣରେ ରହିଥିଲା । ଏ ପଦମାନ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିଲା ଥଟ୍ଟା ତାମସା ମଜା କରିବା ପାଇଁ । ମୁଁ ବିବଦ୍ଧ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ ପଢ଼ିଲି ଏଇମାତ୍ର, ୧୯୭୦ରେ କଟକ ଷ୍ଟୁଡ଼େଣ୍ଟସ୍ ଷ୍ଟାର ପ୍ରକାଶିତ ଗ୍ରନ୍ଥାବଳୀର ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍କରଣରୁ। ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶିତ (ଓ ବର୍ତ୍ତମାନ ବୋଧହୁଏ ତାଲା ବନ୍ଦ) ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ ବା ବର୍ଣବୋଧ ଦେଖୁବାର ସୌଭାଗ୍ୟ ହୋଇନାହିଁ। ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ ଆଜିର ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ କି ? ମୋ ମତରେ ଏହାର ଉତ୍ତର, ନା। ମଧୁସୂଦନ ଶହେ ବର୍ଷରୁ ବେଶି ସମୟ ଆଗରୁ ଯେତେବେଳେ ଏହି ବହିଟି ଲେଖିଥିଲେ ସେ ସମୟର ସମାଜ, ଭାଷା, ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି, ଆଚାର ବ୍ୟବହାର, ନୀତି ନିୟମ ଅଲଗା ଥିଲା । ସେ ସବୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ବଦଳି ଯାଇଛନ୍ତି ଏବଂ ଆମର ଜ୍ଞାନର ପରିସର ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଗୁଣ ବଢ଼ି ଯାଇଛି। ମଧୁବାବୁଙ୍କ ବହିରେ ଅଛନ୍ତି ଗାଁର ରଜକ ରଇତ ଚାଷୀ ଧୀବର ପାଇକ ବୈଦ୍ୟ ଶ୍ରେଣୀ ପାଞ୍ଜି ରଥ ହଳ; ଏଥିରେ ସହର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଅନୁପସ୍ଥିତ । ଏଥିରେ ରେଳଗାଡ଼ି ଓ ଉଡ଼ାଜାହାଜ ତ ନାହିଁ, ସାଇକେଲ ବି ନାହିଁ, କଂପ୍ୟୁଟର ଓ ମଙ୍ଗଳ ଯାନ ତ ଦୂରର କଥା।

ସେତେବେଳେ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଅନେକ ଶବ୍ଦ ଆଉ ସାଧାରଣ ବ୍ୟବହାରରେ ନାହିଁ, ଯଥା: ଅବଜ ବ୍ରୀହି ଊନ ପୁଣ୍ଡ୍ର ବର୍ହ ଯାଚଞ୍ଜା ଶ୍ଳାଘା ଉଦବାହ ଉଚ୍ଚୈଃ । ଗୌଣୀ ଓ ବାମ୍ଫୀ ଏବେ ଦେଖୁବାକୁ ସ୍ୱପ୍ନ ।

ସେହି ଭଳି ବର୍ଣ୍ଣବୋଧରେ ଦିଆଯାଇଥିବା କେତୋଟି କଥା ଆଉ ପଲିଟିକାଲି କରେକ୍ଟ ବା ଭଦ୍ରୋଚିତ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରା ହେଉନାହିଁ, ଯଥା:

ଦରିଦ୍ର ପିନ୍ଧେ ଛିଣ୍ଡା କନ୍ଥା। ଅନ୍ଧକୁ ନ ଦିଶଇ ପନ୍ଥା ।।
ପଂଝାଏ ଖଂଜ ବସି ବସି। କଥା କହନ୍ତି ହସି ହସି ।।
ଦ୍ଵାର ଦ୍ଵାର ବୁଲି ମାଗଇ ଦୁଃଖୀ। ଭିକ ପାଇଲେ ସେ ହୁଅଇ ସୁଖୀ।।

ବର୍ଣ୍ଣବୋଧର ଆଉ କେତୋଟି ଫକ୍ତି ଗୁରୁଚଣ୍ଡାଳ ଦୋଷ, ଅତି ଭାରି ସଂସ୍କୃତ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର ଓ ଅସଂଗତ ଭାବ ଯୋଗୁ ହସର ଖୋରାକ ଯୋଗାଇଥାନ୍ତି:

ଗାଈକୁ ତୃଣ ଦିଅ । ଜଣେ ଲୋକ ଗୋଟିଏ ଅଶ୍ବକୁ ଧରିଅଛି। ଅର୍ଦ୍ଧରାତ୍ର ସମୟରେ ମୁଁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ଵକୁ ଅନାଇ ନକ୍ଷତ୍ରପୂର୍ଣ୍ଣ ଆକାଶକୁ ଦେଖିଲି। ଅବ୍ଜ ଫୁଟିଛି ସରୋବରେ, ବେଢ଼ି ଅଛନ୍ତି ମଧୁକରେ । ପଡ଼ନ୍ତେ କର୍ଣ୍ଣେ ସେହି ଶବ୍ଦ, ଆନନ୍ଦ ପ୍ରାଣେ ହେଲା ଲବ୍ଧ ।

ଏ ସବୁ ଦାନ୍ତ ଭଙ୍ଗା ଲେଖା ପଢ଼ଇବା ପରେ କୁହାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ଯେ: ବାଳକେ ଆସିଲେ ପାଠଶାଳାରୁ, ହସ ହସ ମୁହଁ ଦିଶେ ସୁଚାରୁ। ଅବଶ୍ୟ ସେମାନେ ଯେତେବେଳେ ପଢ଼ିବେ ଯେ କୁକୁରକୁ କୁହାଯାଉଛି, “ନାନା ଜାତି ଫୁଲ ଦେବି ତୋତେ ଆଣି, ଦେଖ୍ ତୁ ହସିବୁ ଆରେ ଧନମଣି’, ସେମାନଙ୍କ ଓଠକୁ ସାମାନ୍ୟ ହସ ଆସିପାରେ ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ଏ କଥା ମଧ୍ୟ କେହି କେହି କହିଲେଣି ଯେ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧରେ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଭୁଲ୍ ନୀତିଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଉଛି, ଯଥା, ମଇଁଷିର ପାଖେ ନ ଯାଅ ଦନାଇ । ଆମର ସାହସୀ ଦନାଇ କାହିଁକି ଗୋଟିଏ ଛାର ଅରଣା ମଇଁଷି ପାଖକୁ ଯିବାକୁ ଡରିବ?

ମୋର କିନ୍ତୁ ଏହି ବିହିଟି ବିଷୟରେ ଦୁଇଟି ଅଭିଯୋଗ ଅଛି । ପ୍ରଥମଟି ହେଲା ବର୍ଣ୍ଣବୋଧର ବିବିଧ ପାଠରେ କୁହାଯାଇଥିବା “ମା ଯାହା ଖାଇବାକୁ ଦେବେ ତାହା ଖାଇବା… ବାପା ଯାହା କହି ବେ ତାହା କରିବା”। ଏ ଉପଦେଶ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ବିଦ୍ୟାସାଗରଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣ ପରିଚୟର ଅନୁସରଣ : “ଗୋପାଲ ବଡ଼ ସୁବୋଧ । ତାର ବାବା ମା ଯଖନ ଯା ବଲେନ ତାଇ କରେ… ଗୋପାଲ ଯା ପାୟ ତା ଖାୟ”। ଏ ଭଳି ଉପଦେଶ ସମସ୍ୟାପୂର୍ଣ୍ଣ । ଭଜିଲାନ୍ସରେ ଧରାପଡ଼ି ନିଲମ୍ବିତ ହୋଇ ଘରେ ବସି ରହିଥିବା ଚୋର ବାପା କଥା ପିଲା ମାନିବ କାହିଁକି ? ପିଲାଟିକୁ କାହିଁକି କୁହାଯିବ ଯେ ତେଲ ଛଣା ଜିନିଷ ଖାଇ ମୋଟୀ ହୋଇଯାଉଥିବା ମା ଯାହା ଖାଇବାକୁ ଦେବେ ପିଲା ତାକୁ ଖାଇବ । ତା ବଦଳରେ କହିବା କଥା, ଆମେ ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବା, ଆମେ ଉଚିତ କାମ କରିବା । ରବୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ ଠାକୁର ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ୟାସାଗରଙ୍କର ବାପମାଙ୍କ କଥା ମାନୁଥିବା ସୁବୋଧ ପିଲାକୁ ଆଦର୍ଶ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିବାର ସପକ୍ଷରେ ନଥିଲେ।

ମୋର ଅନ୍ୟ ସମାଲୋଚନାଟି ଆହୁରି ଗୁରୁତର । ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ଜଣେ ରଷିପ୍ରତିମ ଲୋକ ଥିଲେ ବୋଲି ବିଦିତ ଓ ଭକ୍ତକବି ନାଁରେ ଖ୍ୟାତ। ଫକୀରମୋହନ ତାଙ୍କ ବିଷୟରେ ଲେଖିଥିଲେ: ଆଦର୍ଶ ମନୁଷ୍ୟ ଯଦି ଦେବାରେ ଚାଓ, ଧାଇଁ ଯାଇ ଦେଖ୍ ଆସ ଘରେ ମଧୁ ରାଓ । ଅନେକ ବର୍ଷ ତଳେ ମୁଁ ତାଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ କ୍ଲରିହିଉ ଲେଖିଥିଲି (ଆଳିମାଳିକା, ୧୯୯୩) : ମଧୁସୂଦନ ରାଓ, ପାଠକଙ୍କୁ କହିଲେ ଯାଅ, ଆଖୁବୁଜି ବସ ପଦ୍ମାସନ, ତା ହେଲେ ପାଇବ ମୋର କବିତାର ଜ୍ଞାନ । ଏ ଲେଖା ତାଙ୍କର ଧର୍ମପ୍ରାଣତାକୁ ସୂଚାଉଥିଲା । ସେ ଓଡ଼ିଶାର ଜଣେ ଆଦ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମ ଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରାହ୍ମଧର୍ମ ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରସାର କରୁଥିଲେ । ସେଥିପାଇଁ ତାଙ୍କ ଲେଖାରେ ଧର୍ମର ପ୍ରଭାବ ଦେଖୁବାକୁ ମିଳେ । ଯଦିଓ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବହି ଓ ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥ ନୁହେଁ, ସେଥିରେ ମଧ୍ୟ ସେ ତାଙ୍କର ଧାର୍ମିକତାର ବ୍ୟତିକ୍ରମ କରିନାହାନ୍ତି । ହିନ୍ଦୁ ହୋଇଥିଲେ ସେ ହୁଏତ ଦୁର୍ଗାସ୍ତୁତି ବା ଜଗନ୍ନାଥ ଜଣାଣ ଲେଖିଥାନ୍ତେ, କିନ୍ତୁ ବ୍ରାହ୍ମ ହୋଇଥିବାରୁ ତାଙ୍କ ଲେଖାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳନ୍ତି ଜଗତପିତା, ପରମେଶ୍ଵର, ମହାପ୍ରଭୁ, ପରାତ୍ପର, ଅନାଦି ଇତ୍ୟାଦି । ବର୍ଣ୍ଣବୋଧର ବର୍ଣ୍ଣନା ଅନୁସାରେ :

ଆକାଶ ଦିଶେ କି ସୁନ୍ଦର । ତାହାକୁ ରଚିଲେ ଈଶ୍ଵର II
ମନୁଷ୍ୟ ପଶୁପକ୍ଷୀ ଆଦି । ସକଳ ସୃଜିଲେ ଅନାଦି II

ଏହାର ଭାବାର୍ଥ ହେଲା ଯେ ଈଶ୍ବର ହିଁ ଗ୍ରହ ନକ୍ଷତ୍ର ଆକାଶ ମଣିଷ ବୃକ୍ଷ ଲତା ଓ ପଶୁପକ୍ଷୀଙ୍କୁ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି। ଏ କଥା ବିଜ୍ଞାନ ଅନୁମୋଦିତ ଡାରୱିନଙ୍କ ବିବର୍ତ୍ତନବାଦର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବିରୋଧ କରୁଛି । ବିଜ୍ଞାନରେ ଅସମ୍ଭବ ପ୍ରଗତି କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆମେରିକାର ଅନେକ ଲୋକ ରକ୍ଷଣଶୀଳ ଓ କୁସଂସ୍କାରଗ୍ରସ୍ତ । ସେମାନେ ବାଇବର ଜେନେସିସରେ ଲେଖା ଥିବା କଥାରେ ବିଶ୍ଵାସ କରନ୍ତି ଯେ ପୃଥିବୀ ମଣିଷ ପଶୁପକ୍ଷୀ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଈଶ୍ଵର ଛ’ ଦିନରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ । ଏ କଥା ବିଜ୍ଞାନ ବିରୋଧୀ ହୋଇଥିବାରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ବିବର୍ତ୍ତନବାଦ ଓ ସୃଷ୍ଟିବାଦ ଭିତରେ ଦ୍ବନ୍ଦ ଲାଗି ରହିଛି। ୧୯୮୨ ରେ ଲୁଜିଆନା ଷ୍ଟେଟ ଉଭୟ ମତକୁ ଏକା ଭଳି ଦେଖୁବା ପାଇଁ ଏକ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିବାରେ ୭୨ ଜଣ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଓ ୧୭ଟି ବିଜ୍ଞାନ ଏକାଡେମୀ ଏ ବିଷୟରେ କଚେରୀକୁ ଯାଇଥିଲେ । ୧୯୮୭ରେ ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟ ରାୟ ଦେଲେ ଯେ ଆଇନଟି ଅସିଦ୍ଧ କାରଣ ଏକ ପରମପୁରୁଷ ମଣିଷ ଜାତି ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି କହିବା ଦ୍ଵାରା ଏହି ଆଇନ ଧର୍ମ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରୁଛି ଯାହା ସମ୍ବିଧାନ ବିରୁଦ୍ଧ ।

ବିବର୍ତ୍ତନବାଦରେ ଆଜି ଆଉ କାହାରି କୌଣସି ସଂଶୟ ନାହିଁ, କେବଳ କିଛି କୁସଂସ୍କାରବାଦୀ ଛଦିନିଆ ସୃଷ୍ଟିରେ ବିଶ୍ବାସ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ପୃଥବୀ ମଣିଷ ପଶୁପକ୍ଷୀ ବିବର୍ତ୍ତନ ଦେଇ ନୁହେଁ ଜଣେ ଈଶ୍ବରଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛନ୍ତି ଏପରି କହିବା ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଭୁଲ୍ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ହେବ ।

ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଅନେକ ବିଦ୍ୱାନ (ଯଥା ରିଚାର୍ଡ ଡକିନ୍ସ, ଏ.ସି. ଗ୍ରେଲିଙ୍ଗ, କ୍ରିଷ୍ଟୋଫର ହିଚେନ୍ସ)ଙ୍କର ମତ ଯେ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଧର୍ମ ବା ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ବିଷୟରେ କହି ସେମାନଙ୍କ କୋମଳ ମନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । କୌଣସି ପୂର୍ବଗ୍ରହ ବିନା ବଡ଼ ହେଲେ ସେମାନେ ନିଜେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବେ ଈଶ୍ଵରରେ ବିଶ୍ୱାସ କରିବେ କି ନା ଏବଂ କୌଣସି ଧର୍ମକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବେ କି ନା ।

ଏହି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ମଧ୍ୟ ମଧୁବାବୁଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ ଆଜିର ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଆଦୌ ଉପଯୋଗୀ ନୁହେଁ ।ବର୍ଣ୍ଣବୋଧର ଭବିଷ୍ୟତ କଣ ହେବ ତା ବର୍ତ୍ତମାନ ଏକ କମିଟି ହାତରେ । ଗୋଦାମ ଘରେ ରହିଥିବା ଅସଂଖ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣସଂକର ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ ବହିସବୁକୁ ଜାଳି ଦେବା ପାଇଁ ସୁପାରିଶ କରିବା ସହିତ ସେମାନେ ନିଶ୍ଚୟ ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ କି ପ୍ରକାରର ବହି ଦରକାର ସେ ବିଷୟରେ ପରାମର୍ଶ ଦେବେ। ବର୍ତ୍ତମାନ ସମସ୍ତେ ସେଇ କମିଟିର ଅଭିମତ ଅପେକ୍ଷାରେ । ତେବେ ଏ କଥା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଛି ଯେ, ବର୍ଣ୍ଣବୋଧର ସାଧୁ ଭାଷାରେ ଲେଖୁଲେ, ଉଷ୍ଟ୍ର ହେଉଚି ଏକ କମିଟି ସୃଷ୍ଟ ଅଶ୍ୱ ।

ନଭେମ୍ବର, ୨୦୧୪

ସୁବିଦିତ ସାହିତ୍ୟିକ ଜଗନ୍ନାଥ ପ୍ରସାଦ ଦାସ ଲେଖିଥିବା ଅର୍ଦ୍ଧଦଶନ୍ଧି ତଳର ଏହି ଲେଖା ଚଳିତ ଶାସନରେ ଆମ ଭାଷା ଭୋଗିଚାଲିଥିବା ଦୁର୍ଦ୍ଦଶାର ଏକ ବ୍ୟଥାଡାୟକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଉପରେ ଆଧାରିତ ।ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ସର୍ବ ଭାରତୀୟ ପ୍ରଶାସନିକ ସେବାଧିକାରୀ ପ୍ରମୋଦ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ ଏହାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଅନୁଭବ କରି ପ୍ରସାରିତ କରିଥିଲେ ; ଆମ ବିଚାରରେ ସବୁ ଓଡ଼ିଆ ଏହା ଅବଗତ ହେବା ଉଚିତ । ସେଥିପାଇଁ ଏହା ଏଠି ଉପସ୍ଥାପିତ ହେଲା । ଏହାର ଲେଖକ ଓ ପ୍ରସାରକ ଉଭୟଙ୍କୁ ଅଶେଷ ଧନ୍ୟବାଦ । (ସମ୍ପାଦକ) । 

ତର୍କାତୀତ

ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ 

ଆମ ଜାତିକୁ ନିରଙ୍କୁଶ ଭାଷା ଅଧିକାର ପ୍ରାପ୍ତି ଆମର ଦାବି । ଏହା ନଦେବା ପାଇଁ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ବହୁବିଧ ଉଦ୍ୟମ କଲା ପରେ ଯେତେବେଳେ ଭାଷାପ୍ରାଣ ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ଏହି ଦାବି ସପକ୍ଷରେ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପ୍ରସାରିତ କରିବାରେ ଲାଗିଛି, ସେତେବେଳେ ରାଜ୍ୟରେ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାଧିପତ୍ୟ କାଏମ ରଖିବା ପାଇଁ ସରକାର ନାନା ଅଭିନବ ପନ୍ଥା ଅନୁସରଣ କରୁଛନ୍ତି । ଭାଷାଆନ୍ଦୋଳନର ଦାବି ଉପରୁ ଦୃଷ୍ଟି ଅପସାରଣ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ । ଏହି କ୍ରମରେ ଏଠାରେ ପ୍ରକାଶିତ ଏକ ଆଲୋଚନାର ଉତ୍ତରରେ ସାମାଜିକ ଗଣମାଧ୍ୟମ ‘ଫେସବୁକ’ରେ ସାମ୍ବାଦିକ ସନ୍ଦୀପ ସାହୁ ମୋତେ ଏକ ଖୋଲା ଚିଠି ଦେଇଛନ୍ତି । ଏବଂ ସମ ତାଳରେ ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ସେ ଯାହା କହିଛନ୍ତି ତହିଁ ଉପରେ ଆଉ କୌଣସି ତର୍କ ତାଙ୍କର କାମ୍ୟ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ଏହି ତର୍କାତୀତ ଉପସ୍ଥାପନାରେ ମୋତେ ଅଗତ୍ୟା ଏହି ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ଦେବାକୁ ହେଉଛି, ଯେହେତୁ ତାଙ୍କ ଉତ୍ତରରେ କେତେକ ଅଭିଯୋଗ ଓ ଆକ୍ଷେପ ଏପରି ଦୃଶ୍ୟମାନ ଯେ, ତାହା ତହିଁ ଉପରେ ମୋର ଅଭିମତ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଛି । ଅବଧାନକୁ ଆସୁ –

ଆଦରଣୀୟ ଭାଇ ସନ୍ଦୀପ ସାହୁ,
ମୋ ଲେଖା ଆପଣଙ୍କୁ ଦୁଃଖ ଦେଇଥିବା ହେତୁ ମୁଁ ଦୁଃଖ ପ୍ରକାଶ କରୁଛି । କାରଣ, ମୋର କହିବା ନିଷ୍ପ୍ରୟୋଜନ ଯେ, ସାମୟିକ ମତପାର୍ଥକ୍ୟ ସତ୍ତ୍ୱେ ଆପଣ ମୋର ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରିୟ ଓ ବୃତ୍ତିନିଷ୍ଠ ସମ୍ମାନର ଅଧିକାରୀ । ଥିଲେ, ଅଛନ୍ତି ଓ ରହିବେ ।

ଆପଣ ଏକ କିମ୍ଭୂତକିମାକାର ପ୍ରସ୍ତାବ ଥୋଇଛନ୍ତି । ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ମୋର ପ୍ରାୟ ସବୁ ଘନିଷ୍ଠ ସହଯୋଗୀ ମୋତେ କାହିଁକି ଛାଡ଼ିଚାଲିଗଲେ ବୋଲି ମୁଁ ନିଜକୁ ପ୍ରଶ୍ନ କରିବା ଉଚିତ ବୋଲି ଆପଣ ଯାହା କହିଛନ୍ତି ତାହା ବେଶ୍ କୌତୁହଳୋଦ୍ଦୀପକ । ସେମାନେ ମୋତେ କେହି ଛାଡ଼ିକରି ଯାଇନାହାନ୍ତି ; ସେମାନଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପୂର୍ଣ ହୋଇଗଲା ପରେ ସେମାନେ ଚାଲିଗଲେ । ମୋ ପାଇଁ ମୋ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ହୋଇନାହିଁ , କାରଣ ଆମ ଭାଷାରେ ଆମ ରାଜ୍ୟ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ମୁଁ ସରକାରଙ୍କୁ ଦେଇଥିବା ପ୍ରସ୍ତାବ ଏଯାଏଁ ବିଧିକୃତ ହୋଇନାହିଁ , ତେଣୁ ମୁଁ ଆନ୍ଦୋଳନ ଚଳାଇଛି । ଓଡ଼ିଶାର ନିରୋଳା ନିସ୍ଵାର୍ଥପର ଭାଷାପ୍ରାଣ ଭାଇଭଉଣୀମାନେ ମୋ ସହ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅଛନ୍ତି, କଳାପତାକା ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ପଥରେ ଅବିଚଳିତ ଭାବେ ଆଗେଇ ଚାଲିଛି । ପାର୍ଶ୍ଵବର୍ତ୍ତୀ ପ୍ରକାଶିତ ସମ୍ବାଦରେ ସେମାନେ ନିଜକଥା ନିଜେ କହିଛନ୍ତି ଓ ସରକାରଙ୍କୁ ଚିଠି ଲେଖି ସରକାରୀ କରୁଣା ପାଇଁ କୃତଜ୍ଞତା ବି ଜ୍ଞାପନ କରିଛନ୍ତି । ସୁତରାଂ ସେମାନେ କାହିଁକି ମୋତେ ଛାଡ଼ିଚାଲିଗଲେ ବୋଲି ମୁଁ ନିଜକୁ ପ୍ରଶ୍ନ କରିବାର କିଛି ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି କି ?

ଆପଣ ଆପଣଙ୍କ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାର ଶେଷରେ ଲେଖିଛନ୍ତି , ”ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଦିଏ ଯେ ଏ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ମୋର ଯାହା କିଛି କହିବାର ଥିଲା, କହିଦେଲି । ଏହାପରେ ଆପଣଙ୍କ ସହ ମୁଁ ଆଉ ଯୁକ୍ତି, ତର୍କ କରିବାକୁ ଚାହୁଁନାହିଁ ।“

ଏପରି ସ୍ଥଳେ ତର୍କ ଆଗକୁ ଚାଲୁ ବୋଲି କହିବାର କୌଣସି ସମୀଚୀନତା ମୁଁ ଆଉ ଦେଖୁନି, ଯଦିଓ ଆମ ଜାତିର ବୃହତ୍ତର ସ୍ଵାର୍ଥ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହା ଚାଲିବା ଉଚିତ ବୋଲି ମୁଁ ଅନୁଭବ କରୁଛି । ଆପଣଙ୍କ ଇଚ୍ଛାକୁ ସମ୍ମାନ ଦେଇ ମୁଁ ଏହାକୁ ‘ତର୍କାତୀତ’ ବର୍ଗରେ ରଖୁଛି ।

କୌଣସି ଏକ ବିଶେଷ ପ୍ରଭାବ କବଳରେ ପଡ଼ିନଥିଲେ ଆପଣଙ୍କ ପରି ବ୍ୟକ୍ତି ଯାହା ଲେଖିଛନ୍ତି ତାହା ହୁଏତ ଲେଖିନଥାନ୍ତେ ବୋଲି ମୁଁ ଲେଖିବା ଆପଣଙ୍କ integrity ଉପରେ ଆଦୌ ଆକ୍ରମଣ ନୁହେଁ । ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆମେ ୧୯୬୦ ଦଶକର ଆଦ୍ୟଭାଗରେ କରିଥିବା ଆଂଦୋଳନର ବିଶେଷ ପ୍ରଭାବରେ ଲାଲ୍ ବାହାଦୁର ଶାସ୍ତ୍ରୀ ତାଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସି.ବି.ଆଇ. ତଦନ୍ତ କରାଇଥିଲେ । ଏହା କହିଲେ କ’ଣ ଶାସ୍ତ୍ରୀଜୀଙ୍କ integrity ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ବୋଲି କୁହାଯିବ? ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦୀଙ୍କ ବିଶେଷ ପ୍ରଭାବ କବଳରେ ପଡ଼ି ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କର ତଦାନୀନ୍ତନ ଗଭର୍ଣର ବିମୁଦ୍ରୀକରଣ ପାଇଁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ । ଏହା କହିଲେ କ’ଣ ସେହି ଗଭର୍ଣରଙ୍କ integrity ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ବୋଲି କୁହାଯିବ? ଆପଣ କୌଣସି ଏକ ବିଶେଷ ପ୍ରଭାବ କବଳରେ ପଡ଼ି ଜାନୁଆରୀ ୯ ତାରିଖର ନିବନ୍ଧର ବିବାଦୀୟ ଅଂଶଟି ଲେଖିଥାଇପାରନ୍ତି ବୋଲି ପ୍ରକଟିତ ମୋର ଆଶଙ୍କା ଆପଣଙ୍କ integrity ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ହେଲା କିପରି?

ମୁଁ ଲେଖିଥିଲି, “ଏ ଭିତରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଦଳୀୟ ଅନୁଗତ ବାବୁ ସୌମ୍ୟରଞ୍ଜନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ସମ୍ବାଦ କାଗଜରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ନେଇ ଏପରି ଏକ ଲେଖା ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି ଯାହା ବାହାରକୁ ନିରିହ ଜଣା ପଡୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସରକାରଙ୍କ ଶେଷ ଚାତୁରୀର ଝଲକ ଦେଖିହେଉଛି ତାର ଶବ୍ଦଜାଲରେ ।“ ଏହା କହି କେଉଁଠି ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ integrity ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କଲି? କିନ୍ତୁ ଆପଣଙ୍କ ଲେଖାର ଅନୁଭବ୍ୟ ବାର୍ତ୍ତା ଏପରି ଥିଲା ଯେ, ଆପଣଙ୍କ ବିଦଗ୍ଧ ପାଠକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ସକ୍ରିୟ ସାଥୀ ସବ୍ୟସାଚୀ ଅମିତାଭ ତଦ୍ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଏକ “ପ୍ରହସନ” ବୋଲି ଆଖ୍ୟାୟିତ କରି ଏହି “ପ୍ରହସନ” ସମ୍ପର୍କରେ ଲୋକଙ୍କ “ଆଖି ଖୋଲୁ” ବୋଲି ମତ ରଖିଥିଲେ, ଯଦିଓ ଆପଣ ସେହି ନିବନ୍ଧରେ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନର ନାମ ନେଇନଥିଲେ ।

ଆପଣ କେଉଁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଲେଖାଟି ଲେଖିଥିଲେ ତାହା କେବଳ ଆପଣଙ୍କୁ ହିଁ ଜଣା; ମାତ୍ର ଆପଣଙ୍କ ଏହି ଲେଖା ଯେଉଁ ଶୈଳୀରେ ଆମ ସମାଜର ସବ୍ୟସାଚୀ ଅମିତାଭମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କଲା , ତାହା ହିଁ ଥିଲା ମୋ ଲେଖାର ଆଧାର । ଏହି ଅମିତାଭମାନଙ୍କୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଦେବା ପାଇଁ ଯେ, ଆମ ଜାତିର ଭାଷା ଅଧିକାର ହାସଲ କରିବାକୁ ସରକାରଙ୍କ ସହ ତର୍କ  ଚଳାଇଥିବା ଏବଂ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଜାତୀୟତାର ସତର୍କ ପ୍ରହରୀ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରୁଥିବା ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ ଏକ “ପ୍ରହସନ” ନୁହେଁ, ମୁଁ ଏହି ନିବନ୍ଧରେ ଆମ ଭାଷା ବିରୁଦ୍ଧରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥିବା ୧୨ ଗୋଟି ଅପକୌଶଳର ବିଶ୍ଲେଷଣାତ୍ମକ ଉପସ୍ଥାପନା କରିଥିଲି, ଯହିଁ ଉପରେ ଆପଣ ସମ୍ପୂର୍ଣ ନୀରବ ରହିଛନ୍ତି ଓ ଏହି ପ୍ରତ୍ୟୁତ୍ତରରେ ଆପଣଙ୍କ integrity ଉପରେ ମୁଁ ଆକ୍ରମଣ କରିଛି ବୋଲି ଅଭିଯୋଗ କରି ଅସଲ ପ୍ରସଙ୍ଗରୁଦୃଷ୍ଟି ଅପସାରିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି ।

ଶ୍ରଦ୍ଧାସ୍ପଦ ସନ୍ଦୀପବାବୁ, ଆପଣଙ୍କ ଘୋଷଣା ହେତୁ ଆଉ ଯେହେତୁ ଆଲୋଚନାର ଅବକାଶ ନାହିଁ, ସେହେତୁ ମୁଁ କେବଳ ଉପରୋକ୍ତ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ଦେଇଛି; ଯୁକ୍ତି ନୁହେଁ । ଆଉ ଗୋଟିଏ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ସହ ଏହି ତର୍କାତୀତ ଆଲୋଚନାଟି ସାରିବି ।

“ସରକାରଙ୍କୁ “ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ହତ୍ୟାକାରୀ” ଆଖ୍ୟା ଦେଇ କଟୁ ଭାଷାରେ ସମାଲୋଚନା କରିବା ସତ୍ତ୍ୱେ” ମୁଁ “ଏଯାଏଁ ସରକାରୀ ଘରେ” ରହିଛି ବୋଲି ଆପଣ ମୋତେ ଆକ୍ଷେପ କରିଛନ୍ତି ।

ମୁଁ କ’ଣ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରଚାର କରିବା ସର୍ତ୍ତରେ ସରକାରୀ ଘର ଗ୍ରହଣ କରିଛି, ଭାଇ?

କେବଳ ଭାଷା କାହିଁକି, ଯେ କୌଣସି ସରକାରୀ ଭୁଲ ଯେତେବେଳେ ବି ମୋ ଦୃଷ୍ଟିକୁ ଆସିଛି ଓ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରି ମୁଁ ସେହି ଭୁଲତ୍ରୁଟି ଠାବ କରିଛି, ସରକାରୀ ଘରେ ଥାଇ ମଧ୍ୟ ମୁଁ ତାହା ଉପରେ ନିଶଙ୍କ ଆଲୋକପାତ କରୁଛି, କାରଣ ତାହା ହିଁ ମୋର କାମ ଏବଂ ମୋର ଧର୍ମ ।

ଯାହା ଜାଣିବାର ଅଧିକାର ଲୋକଙ୍କର ଅଛି ତାହା ସେମାନଙ୍କୁ ଜଣାଇବା ମୋର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୋଲି ମୁଁ ଜାଣିଛି ଓ ଏହା ହିଁ ମୋ ବୃତ୍ତିର ଧର୍ମ । ଏହି ଧର୍ମ ପାଳନ ପାଇଁ ମୋ ରାଜ୍ୟବାସୀ ମୋତେ ଏହି ରହଣୀସ୍ଥାନ ଦେଇଛନ୍ତି ଯାହା ମୋ ପ୍ରତି ସେମାନଙ୍କ ବିଶ୍ଵାସର ପ୍ରତୀକ ଏବଂ ମୁଁ କେବେ ମୋ ଲୋକଙ୍କ ପ୍ରତି ବିଶ୍ଵାସଘାତକତା କରିନି ।

ସରକାରୀ ଘରେ ଥାଇ ମଧ୍ୟ ମୁଁ ଇମର୍ଜେନ୍ସିକାଳୀନ ଅପଶାସନକୁ ସମାଲୋଚନା କରୁଥିଲି ଓ ସେହେତୁ ମୁଁ ସରକାରୀ ଷଡଯନ୍ତ୍ରର ଶିକାର ହୋଇ ଚାକିରି ହରାଇଥିଲି ଏବଂ ଯୌବନର ମୁଖ୍ୟ ଭାଗ ବିତାଇଦେଇଥିଲି ସେହି ଅନ୍ୟାୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରି ।

ବିଜୁବାବୁଙ୍କ ଲଗାମହୀନ ଦୁର୍ନୀତି ଉପରେ ସରକାରୀ ଘରେ ଥାଇ ମଧ୍ୟ ସପ୍ରମାଣ ତଥ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପିତ କରୁଥିଲି ଓ ସେହେତୁ ପିଛିଲା ତାରିଖରୁ ପ୍ରେସ ଆକ୍ରୀଡିଟସନ ନିୟମାବଳୀ ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇ ମୋତେ ବୃତ୍ତିଗତ ସଙ୍କଟରେ ପକାଯାଇଥିଲା ।

ଉଭୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଓଡ଼ିଶା ହାଇ କୋର୍ଟ ମୋ ସପକ୍ଷରେ ରାୟ ଦେଇଥିଲେ ।

ବିଦ୍ୟୁତ ବୋର୍ଡ ଉପରୁ ରାଜ୍ୟବାସୀଙ୍କ ମାଲିକାନା ଲୋପ ପାଇଁ ବିଜୁ ବାବୁ ଯେଉଁ ଚାଲ୍ ଚଳାଇଲେ ଓ ବିଲାତର କେ. ପି. ଏମ. ଜି. ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ କନ୍ସଲଟାଣ୍ଟକୁ ବେଆଇନ ଭାବେ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇ ତା ମାଧ୍ୟମରେ ସେତେବେଳର ମୁଦ୍ରାରେ ପ୍ରାୟ ୧୦ କୋଟି ଟଙ୍କାର ସ୍କାମ କରିଥିଲେ, ମୁଁ ଯଦି ସରକାରୀ ଘରେ ରହି ମଧ୍ୟ ତାକୁ ପଦାକୁ ଆଣି ନଥାନ୍ତି ତେବେ କ’ଣ ସେ ସ୍କାମ ସେଇଠି ସରିଥାନ୍ତା? ମୋ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କେହି ତାହା ପଦାକୁ ଆଣିଥିଲା କି?

ଅତଏବ ସରକାରୀ ଘରେ ରହୁଛି ବୋଲି ସରକାରଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା ନ କରିବା , ଭିନ୍ନ୍ନାର୍ଥରେ, ସରକାରଙ୍କ ଚାଟୁକାର ବନିବା ମୋ ପାଇଁ କେବେ ବି ସ୍ପୃହଣୀୟ ହୋଇନାହିଁ ।

ରକାରୀ ଘରେ ରହି ସରକାରଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ତ୍ରୁଟିବିଚ୍ୟୁତି ଦେଖାଇବା କେବଳ ଜଣେ ବୃତ୍ତିନିଷ୍ଠ ଓ ପ୍ରତିବଦ୍ଧ ସାମ୍ବାଦିକ ପକ୍ଷେ ସମ୍ଭବ, ଯାହା ମୁଁ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କରିଆସିଥିବା ହେତୁ ଜଣେ ବୃତ୍ତିନିଷ୍ଠ ବନ୍ଧୁ ଭାବେ ଖୁସି ହେବା ଆପଣଙ୍କୁ ଅଧିକ ଶୋଭା ପାଇଥାନ୍ତା । କେଉଁ ମାନସିକ ଚାପରେ ଆପଣ ଏପରି ବୃତ୍ତିବିରୋଧୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ପ୍ରକଟ କରିଛନ୍ତି ତାହା ଆପଣ ହିଁ ଜାଣନ୍ତି ।

ଅମିତାଭମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମୁଁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଦେବାକୁ ଚାହେଁ ଯେ, ସ୍ପେଶିଆଲ ଆକୋମୋଡ଼େସନ ରୁଲ୍ସ ଅନୁଯାୟୀ ମୋ ଯୋଗ୍ୟତା ଭିତ୍ତିରେ ମୁଁ ଏହି ସରକାରୀଘର ପାଇଛି, କାହାରି ଦୟାରେ ନୁହେଁ । ଏବଂ ଏଥିପାଇଁ ମୁଁ କାହାର ଦୟା ଭିକ୍ଷା ବି କରିନାହିଁ ।

ଆପଣଙ୍କ ଲେଖା ଦ୍ଵାରା ସବ୍ୟସାଚୀ ଅମିତଭାମାନେ କେତେଦୂର ପ୍ରଭାବିତ, ତାହା ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିବା ପାଇଁ ମୁଁ ଏହି ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ଦେବା ବିଳମ୍ବ କରିଥିଲି ।
ଆପଣଙ୍କର
ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ

ହରବାବୁ! ଗୋପାଳିଆ ଘୁଷି ନୁହେଁ, ଆମ ମା ଏଇନେ ଲୋଡୁଛି ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ‘ଦେଶୀ ହୃଦୟ’

ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ

ଓଡ଼ିଆ ଓ ଇଂରାଜୀରେ ଆମକୁ ପ୍ରବୀଣ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ – ଏହି ଶୀର୍ଷକ ତଳେ ବିଦିତ ସାହିତ୍ୟିକ ହରପ୍ରସାଦ ଦାସଙ୍କ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଉକ୍ତିକୁ ଅଗ୍ରପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଇଛି ଦୈନିକ ସମ୍ବାଦ ତା’ର ୧୫.୧.୨୦୨୦ ତାରିଖର ସଂସ୍କରଣରେ । ଉକ୍ତିଟି ହେଲା,

“ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳନ କରିବା ପରି ମାନସିକତାରୁ ଦୂରେଇ ରହି ଆମକୁ ଦ୍ଵିଭାଷୀ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଉଭୟ ଓଡ଼ିଆ ଓ ଇଂରାଜୀରେ ଆମକୁ ପ୍ରବୀଣ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ ।“

ଏହି କାଗଜରେ ମୁକ୍ତବୃତ୍ତ ସାମ୍ବାଦିକ ସନ୍ଦୀପ ସାହୁ ୯.୧.୨୦ ତାରିଖରେ ଲେଖିଥିଲେ, “ଗଲା କିଛି ବର୍ଷ ହେଲା ଦେଖାଯାଉଛି ଯେ,ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ବେଶ୍ କିଛି ଲୋକ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ଭବିଷ୍ୟତକୁ ନେଇ ସନ୍ଦିହାନ ହୋଇ ପଢ଼ିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ବିଚାରରେ ‘ବିଦେଶୀ’ (ଅଣ-ଓଡ଼ିଆ) ପ୍ରଭାବ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ମୌଳିକତାକୁ ବିପନ୍ନ କରୁଛି, ଓଡ଼ିଆ ଅସ୍ମିତା ପ୍ରତି ଗୁରୁତର ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ଓ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିକୁ ଏକ ପରାଙ୍ଗପୁଷ୍ଟ ଜାତିରେ ପରିଣତ କରୁଛି । ଏ ଆଶଙ୍କାର ଦ୍ଵିମୁଖୀ ପରିପ୍ରକାଶ ଘଟୁଛି । ପ୍ରଥମ: ‘ବିଦେଶୀ’ ଭାଷା ଓ ସଂସ୍କୃତି ବିରୋଧରେ ବିଷୋଦ୍ଗାର ଓ ଦ୍ଵିତୀୟ: ଯେଉଁ ଓଡ଼ିଆମାନେ ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରିବା ବଦଳରେ ଏହାକୁ ସହର୍ଷ ସ୍ଵୀକାର କରିନେଉଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ମଧ୍ୟ ବିଷୋଦ୍ଗାର ।”

ଶ୍ରୀ ସାହୁ ଆମକୁ (ଆମ ଭାଷାରେ ଆମ ରାଜ୍ୟ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ କଳାପତାକା ଅଭିଯାନ ଚଳାଇଥିବା ଭାଷାନ୍ଦୋଳନକାରୀମାନଙ୍କୁ) ନାମ ଧରି ଏପରି ଅଯଥା ଭର୍ତ୍ସନା କରିନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସବ୍ୟସାଚୀ ଅମିତାଭ ନାମକ ଅନ୍ୟଜଣେ ସାମ୍ବାଦିକ ସାହୁଙ୍କ ଲେଖାକୁ ସମର୍ଥନ ଜଣାଇ “କଳାପତାକା ପ୍ରହସନ ବନ୍ଦ ହେଉ, ଭାଷାପ୍ରେମୀଙ୍କ ଆଖି ଖୋଲୁ” ବୋଲି ଟିପ୍ପଣୀ ଦେବା ଓ ଶ୍ରୀ ସାହୁ ତାହାକୁ ସ୍ଵାଗତ ଜଣାଇବା ଦ୍ଵାରା ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଯାଇଛି କି ଶ୍ରୀ ସାହୁ ତାଙ୍କ ଲେଖାଟି ଆମ୍ଭ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଲେଖିଥିଲେ, ଯାହାକୁ ସମ୍ବାଦ କାଗଜ ତା ସଂପାଦକୀୟ ପୃଷ୍ଠାରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା । ଲେଖାଟିର ଶୀର୍ଷକ: “ଭାଷା ନେଇ ଉଦାର ହେବା” ।

ଭାଷା ପାଇଁ ଉଦାର ନ ହେବା ହିଁ ଆମ ନିଷ୍ପତ୍ତି” ଶୀର୍ଷକରେ ମୁଁ ତାର ଜବାବ ରଖିଛି । ବାବୁ ଅମିତାଭ ପଳାୟନ ପନ୍ଥା ଆଦରିଥିବା ବେଳେ, ଶ୍ରୀ ସାହୁ ମୋ ଲେଖାକୁ ପସନ୍ଦ କରି ପରୋକ୍ଷରେ ସୁଚାଇଛନ୍ତି ଯେ, ତାଙ୍କ ଏହି ବିବାଦୀୟ ଲେଖାଟିକୁ ସେ ସମ୍ଭବତଃ ପୂର୍ଣତଃ ସମର୍ଥନ କରୁନାହାନ୍ତି । ଶ୍ରୀ ସାହୁଙ୍କୁ ମୁଁ ଯାହା ଜାଣେ, କୌଣସି ଏକ ବିଶେଷ ପ୍ରଭାବ କବଳରେ ନ ପଢ଼ିଥିଲେ, ସେ ଉପରୋଦ୍ଧୃତ୍ତ ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଲେଖିବାକୁ ହୁଏତ ଉଚିତ ମଣି ନଥାନ୍ତେ । କାରଣ, ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସ୍ଵାର୍ଥ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସେ ଏପରି କେବେ କେଉଁଠି ଲେଖିନଥିଲେ ।

ମାତ୍ର ଶ୍ରୀ ହରପ୍ରସାଦ ଦାସ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନର ଜଣେ ଅଭ୍ୟାସଗତ ବିରୋଧୀ , ଯେ କି ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଇଙ୍ଗିତ କରି ସମାଜ କାଗଜରେ ୪.୯.୨୦୧୬ ଓ ୫.୯.୨୦୧୬ ତାରିଖରେ ଏକ ଦୁଇକିସ୍ତିଆ ନିବନ୍ଧ ଲେଖି, ଆମ ନାମ ନେବାକୁ ସାହସ ନ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ, “ସରକାରୀ ବାଡ଼ିଆ ବନ୍ଦ ହେଉ” ବୋଲି ଆମ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବଚନିକା ଶୁଣାଇଥିଲେ । ବିଶିଷ୍ଟ ସାହିତ୍ୟିକ, “ସମାଜ ସାହିତ୍ୟ ରାଜନୀତି” ଗ୍ରନ୍ଥର ସୁଯୋଗ୍ୟ ପ୍ରଣେତା ଡଃ ଗୋବିନ୍ଦ ଭୂୟାଁ ସେହି ସମାଜ କାଗଜରେ ୧୫.୯.୨୦୧୬ ତାରିଖରେ “ଆମ ଭାଷା ସମ୍ପର୍କରେ ଦି ଚାରି ପଦ” ଶୀର୍ଷକରେ ଶ୍ରୀ ଦାସଙ୍କୁ ଯେଉଁ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ, ତାହା ହୁଏତ ତାଙ୍କୁ ଏଯାଏଁ ଏପରି ବାଚନିକ କେଳାଖେଳରୁ ନିବୃତ୍ତ ରଖିଥିଲା । ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଭାଙ୍ଗିବା ପାଇଁ ସବୁ ପ୍ରକାରର ଅପକୌଶଳ ପ୍ରୟୋଗ କରି ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଏବଂ ତାଙ୍କ ସରକାରୀ କାର୍ପଟଦାର ଓ ପୋଷାମନା ଦଲାଲମାନେ ବ୍ୟର୍ଥ ହେବା ପରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସମ୍ଭବତଃ ସେହି ପୁରୁଣା କଥା କହି ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ମଗଜରେ ବିଭ୍ରାନ୍ତି ଭରିବାକୁ ତାଙ୍କୁ କାମରେ ଲଗାହୋଇଛି । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଆଭିଜାତ୍ୟପୂର୍ଣ ପ୍ରଯୋଗରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସୁଦକ୍ଷ ଶ୍ରୀ ଦାସ ଆମ ଭାଷା-ସାହିତ୍ୟର ନିଜେ ଏକ ସୁଖପାଠ୍ୟ ଅଧ୍ୟାୟ । ସେଥିପାଇଁ ଆମ ଦୁଃଖ ଯେ, ଇଂରାଜୀ ଭାଷାଧିପତ୍ୟରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ଚାଲିଥିବା ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନର ବିଭିନ୍ନ ଘଡ଼ିସନ୍ଧି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ତାଙ୍କ ପରି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ସରକାରୀ ମତଲବବାହକ ହେବାକୁ କୁଣ୍ଠା କରୁନାହାନ୍ତି ।

ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ମୁହଁ ଉପରେ ଗୋପାଳିଆ ଘୁଷି

ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ଜୟନ୍ତୀରେ ‘ସାରଳା ସାହିତ୍ୟ ସଂସଦ’କୁ ‘ବ୍ୟାସକବି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସମ୍ମାନ’ ଦେଇ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ତାଙ୍କ ଅଭ୍ୟାସଗତ ଓଡ଼ିଆବିଦ୍ଵେଷୀତା ପ୍ରଦର୍ଶିତ କରିଛନ୍ତି।  ସେ ବିଷୟ ଆମେ ଏହା ପରେ ଦେଖିବା । ମାତ୍ର ତାଙ୍କ ନାମରେ ନାମିତ “ଭାଷା ସମ୍ମାନ” ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ହରପ୍ରସାଦ ଦାସଙ୍କ ଇଂରେଜୀସପକ୍ଷବାଦୀ ପ୍ରବଚନ ଯେ ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ମୁହଁ ଉପରେ ଏକ ବର୍ବର ଆଘାତ, ଏହା ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ତୁରନ୍ତ ଅନୁଭବ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ‘ଡାକ ମୁନ୍ସୀ’ ଗପଟି ପଢିଲେ, ତାଙ୍କ ଅନ୍ତରର ଭାବ କଣ ଓ ତାଙ୍କ ଜନ୍ମଦିନରେ ହରବାବୁଙ୍କ ଇଂରାଜୀ ସପକ୍ଷବାଦୀ ପ୍ରବଚନ କିପରି ତାଙ୍କ ମୁହଁ ଉପରେ ଏକ ଗୋପାଳିଆ ଘୁଷି ତାହା ଅକ୍ଳେଶ ଜାଣିହେବ । ସେହେତୁ ମୁଁ ତହିଁରୁ କିୟଦଂଶ ଉଦ୍ଧାର କରିବି ।

କଥାଟି ହେଲା, ହରି ସିଂହ ନାମକ ଜଣେ ଗରିବ ଗ୍ରାମବାସୀ ଓଡ଼ିଆ ଡାକ ବିଭାଗର ନିମ୍ନତମ କର୍ମଚାରୀ ଥିଲେ , ଯେ କି ଇଂରେଜୀରେ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିପାରିଲେ ତାଙ୍କ ଏକୋଇରବଳା – ଏକମାତ୍ର ପୁଅ – ଗୋପାଳ ହାକିମଟିଏ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ଭାବି ନିଜେ ଭୋକଉପାସରେ ରହି ତାକୁ ଶିକ୍ଷିତ କରାଉଥିଲେ । ସେହି ତକ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ସେ ଡାକ ବିଭାଗରେ ଚାକିରିଟିଏ ପାଇଲା ଓ ଡାକ ମୁନ୍ସୀ ବୋଲାଇଲା । ଇଂରେଜୀ ପଢି ପୁଅ ଚାକିରି ପାଇଲାବେଳକୁ ହରି ସିଂହଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ମରିଯାଇଥିଲେ ଓ ସେ ନିଜେ ବାର୍ଦ୍ଧକ୍ୟ ହେତୁ ଚାକିରି ହରାଇଥିଲେ । ପୁଅ ଗୋପାଳଙ୍କ ବସାରେ ରହିଲେ ହରି ସିଂହ । ତା ପରେ ଯାହା ହେଲା, ତାହା ଜାଣିବା ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ଭାଷାରେ –

“ଏଣିକି ଗୋପାଳବାବୁଙ୍କର ଭାବ କିଛି କିଛି ବଦଳି ଗଲାଣି । ଏବେ ବାପକୁ ଦେଖିଲେ ମିଛଟାରେ ରଗ ରଗ ସିଁ ସିଁ ହୁଅନ୍ତି । ଏଟା ମୁର୍ଖ, ଇଂରେଜୀ ଜାଣେନାହିଁ – ମୂଲିଆ – ମଳିଆ ଲୁଗା ପିନ୍ଧିଥାଏ । ଏଟାକୁ ବାପ ବୋଲି ଡାକିବି, ଲୋକେ କଣ କହିବେ ! ସେଦିନ ଶିକ୍ଷିତା କେତେ ଜଣ ସ୍ତ୍ରୀଲୋକ ସେମିଜ ପିନ୍ଧି , ପୋଷାକ ପିନ୍ଧି ଠିଆ ହୋଇଥିଲେ – ବୁଢାଟା ଦିହରେ କୁରୁତା ନାହିଁ , ସେମାନଙ୍କ ଆଗ ଦେଇ ଚାଲିଗଲା । କି ଲଜ୍ଜା ! କି ଲଜ୍ଜା ! ଏଟାକୁ ବସାରୁ ନ ତଡ଼ିଲେ ଆଉ ଇଜ୍ଜତ ରହିବ ନାହିଁ ।

ଦିନେ ଡାକ ମୁନ୍ସୀ ବାବୁ ବାପକୁ କହିଦେଲେ , “ଦେଖ, ତୁମେ ମୋର କିଛି ଉପକାର କରିନାହଁ , ଇଚ୍ଛା ହେଲେ ବସାରେ ରହ, ନୋହିଲେ ଚାଲିଯାଅ । ଆଉ ଦେଖ, ବାବୁମାନେ ଆମ ଦୁଆରକୁ ଆସିଲେ, ତୁମେ ଘରୁ ବାହାରିବ ନାହିଁ ।“ ଗୋପାଳ କଥା ଶୁଣି ବୁଢାର କାନମୁଣ୍ଡା ଭାଁ ଭାଁ କଲା , ଗୁମ୍ ହୋଇ ବସି ପଡ଼ିଲା । କାହାକୁ କହିବ? ପୁଅ କଥା; ଅଜାଗା ଘା ଦେଖି ହୁଏନାହିଁ , ଦେଖେଇ ହୁଏନାହିଁ ।”

କିନ୍ତୁ ଇଂରେଜୀ ପଢୁଆ ପୁଅ କଣ ଏତିକିରେ ଅଟକିଥିଲେ? ଡାକ ମୁନ୍ସୀ ବାବୁ ବନିଗଲା ଉତ୍ତାରୁ ବାବୁ ଗୋପାଳଙ୍କର ଏକ ମଫସଲ ଡାକଘରର ମୁଖ୍ୟ ପଦକୁ ବଦଳି ହେଲା । ବାବୁ ଚହଟ ଚିକ୍କଣ ହୋଇ ବାହାରିପଡ଼ିଲେ ନୂଆ ଦାୟିତ୍ଵ ନେବାକୁ । ବାପକୁ ହୁକୁମ ଦେଇଗଲେ ପୁରୁଣା ବସାରେ ଥିବା ସମସ୍ତ ଜିନିଷପତ୍ର ନିଜେ ମୁଣ୍ଡାଇ ନୂଆ ଠିକଣାରେ ପହଞ୍ଚାଇବା ପାଇଁ । କହିଦେଲେ ଯଦି ତା ନ ହୁଏ, ଯଦି ମୂଲିଆ କରି ସେ ଜିନିଷ ବୁହାନ୍ତି, ତେବେ ହରି ସିଂହ ସେ ମଜୁରି ପାଇଁ ନିଜେ ଦାୟୀ ହେବେ । ପୁଅକୁ ଇଂରେଜୀ ପଢେଇ ହାକିମ କରାଇଥିବା ବୁଢା ବାପ ଦୁର୍ବଳ ଶରୀର ସତ୍ତ୍ୱେ ମୁଣ୍ଡରେ ମୁଣ୍ଡାଇ ସେ ସବୁ ଜିନିଷ ନେଇ ପୁଅଙ୍କ ନୂଆ ବସାରେ ସଜାଡ଼ି ରଖିଲେ । ତା ପରେ କଣ ହେଲା ତାହା ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ଭାଷାରେ ଜାଣନ୍ତୁ –

“ବୁଢା ଦେହରେ ମଫସଲ ପାଣି ଚଳିଲା ନାହିଁ । ଜର ହେଲେ ଖୁଁ ଖୁଁ କରି କାଶେ, ସେ କାଶଟା ରାତିକି ବେଶୀ ହୁଏ , ବାବୁ ଶୋଇବାରେ ହରକତ ହେଲେ । ପିଆନକୁ ଡାକି ହୁକୁମ ଦେଲେ, “ବୁଢାଟାକୁ କିଆବୁଦାରେ ଫୋପାଡ଼ିଦେଇ ଆସ । “ସେ ପିଅନଟା ମୁର୍ଖ ; ଇଂରେଜୀ ପଢି ନାହିଁ , ତାର ଗୋଟାଏ ଦେଶୀ ହୃଦୟ ଅଛି । ବିଚାର କଲା, “କଣ ଏ? ବୁଢା ରୋଗୀଟିକୁ କିଆବୁଦାରେ ଶୁଆଇଦେବି?” ଦିନେ ବୁଢାର ଭାରି ଜର , ତିନି ଦିନ ଖାଇନାହିଁ, ଅଧ ରାତି , ଅନ୍ଧାର, ଥଣ୍ଡା ପାଇ ବୁଢାର କାଶ ବଳି ପଡ଼ିଲା । ବାବୁ ତ ଭାରି ଖପା , ବୁଢା ଛାତିରେ ଦୁଇଟା ଇଂରାଜୀ ଘୁଷି ମାରିଲେ , ବିଛଣାପତ୍ର ବାହାରକୁ ଫୋପାଡ଼ିଦେଲେ । ବୁଢା ଗାଁକୁ ପଳାଇଲା ।“

ଆମ ଭାଷାର ଶାଶ୍ଵତ ପଥଦର୍ଶୀ ଫକୀରମୋହନ ଗପ ଲେଖିବା ପାଇଁ ‘ଡାକ ମୁନ୍ସୀ’ ଲେଖିନଥିଲେ । ଲେଖିଥିଲେ ଇଂରେଜୀପଢୁଆଙ୍କ ଦୌରାତ୍ମରୁ କିପରି ଆମ ଜାତି ବର୍ତ୍ତିବା ଆବଶ୍ୟକ , ତା ପାଇଁ ଦେବାକୁ ଆମକୁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସଚେତନତା ।

ସେହି ସଚେତନତାର ଅଭାବରୁ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଆମ ଭାଷଜନନୀ ମରିମରିଯାଉଛି । ଇଂରେଜୀ ପଢୁଆ ଲୋକମାନେ ଆମ ପ୍ରଦେଶ ଗଠନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ପଣ୍ଡ କରିବାରେ ଲାଗିଛନ୍ତି । ଏହି ଇଂରାଜୀ ପଢୁଆ ଲୋକଙ୍କ ହେତୁ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରୀ ଭାଷା ଆଇନ ୧୯୫୪ରେ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏଯାଏଁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇନାହିଁ । ଆମ ମାତୃଭୂମି ଓ ଆମ ମାତୃଭାଷାକୁ ଇଂରାଜୀ ଘୁଷି ମାରିବାରେ ଲାଗିଛନ୍ତି ଆମ ଇଂରେଜୀ ପଢୁଆ ପଦଧିକାରୀ ବର୍ଗ । ଆମ ମାତୃଭୂମି ଏଇନେ ଖୋଜୁଛି ଇଂରେଜୀ ପଢୁଆ ‘ଗୋପାଳ’ ଠାରୁ ମୁକ୍ତି ; ଖୋଜୁଛି “ଦେଶୀ ହୃଦୟ” , ଯେଉଁ ହୃଦୟର ସନ୍ଧାନ ଦେଇ ସେଦିନ ଫକୀରମୋହନ କହିଯାଇଛନ୍ତି , “ସେ ପିଅନଟା ମୁର୍ଖ ; ଇଂରେଜୀ ପଢି ନାହିଁ , ତାର ଗୋଟାଏ ଦେଶୀ ହୃଦୟ ଅଛି ।“ ଦେଶୀ ହୃଦୟ ।

ଏହି ଦେଶୀ ହୃଦୟ ଖୋଜୁଛି ଆମ ମା , ଆମ ମାତୃଭୂମି, ଆମ ମାତୃଭାଷା ।

ମତଲବବାହକମାନଙ୍କ ଗୋପାଳିଆ ଘୁଷି କବଳରୁ ଆମ ଜାତି ବର୍ତ୍ତିବାକୁ ଯେତେବେଳେ ଭାଷାଜନନୀଙ୍କ କଳାପତାକା ତଳେ ପନ୍ଥା ଖୋଜୁଛି , ସେତେବେଳେ ଆମ ସାହିତ୍ୟର ଜଣେ ବିଦିତ ବ୍ୟକ୍ତି ଆମ ଦର୍ଶନଦାତା ଫକିତମୋହନଙ୍କ ଜନ୍ମଦିନ ପାଳନ ଅବସରରେ ସେହି ଗୋପାଳିଆ ଘୁଷିର ଜୟଗାନ କରି ଯେଉଁ ପ୍ରବଚନ ଦେଇଛନ୍ତି ସେଥିପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ତିରସ୍କାର କରିବା କି ତାଙ୍କୁ ଏହି ପ୍ରବଚନ ଦେବାକୁ ଡାକିଥିବା ସରକାରଙ୍କୁ , କି ଏହାକୁ ପ୍ରସାରିତ କରିଥିବା ସମ୍ବାଦ କାଗଜକୁ?

ଭାଷା ପାଇଁ ଉଦାର ନ ହେବା ହିଁ ଆମ ନିଷ୍ପତ୍ତି

ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ

ଏ ଭିତରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଦଳୀୟ ଅନୁଗତ ବାବୁ ସୌମ୍ୟରଞ୍ଜନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ସମ୍ବାଦ କାଗଜରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ନେଇ ଏପରି ଏକ ଲେଖା ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି ଯାହା ବାହାରକୁ ନିରିହ ଜଣା ପଡୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସରକାରଙ୍କ ଶେଷ ଚାତୁରୀର ଝଲକ ଦେଖିହେଉଛି ତାର ଶବ୍ଦଜାଲରେ । ଲେଖକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦକ୍ଷ ଓ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ପାଇଁ ତାଙ୍କ ମମତା ଲକ୍ଷ୍ୟଣୀୟ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ତରରେ ସେ ମୋର ଏକାନ୍ତ ପ୍ରିୟ ଓ ଆଦରଣୀୟ । ସୁତରାଂ ମୁଁ ଦେଖି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ଯେ, ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରେକ୍ଷାପଟରେ ଲୋକଙ୍କୁ ବିଭ୍ରାନ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ସରକାର ପ୍ରୟୋଗ କରୁଥିବା ଶେଷ କୌଶଳ ମୋ ଭ୍ରାତୃତୁଲ୍ୟ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ଲେଖାରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ ହୋଇଛି ।

ଲେଖାଟିର ଶୀର୍ଷକ: ଭାଷା ନେଇ ଉଦାର ହେବା

କିନ୍ତୁ ଭାଷା ନେଇ ଉଦାର ନ ହେବା ହିଁ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ଏହାର କାରଣ, ଭାଷା ନେଇ ଆମେ ଯଦି ଅଧିକ କାଳ ଉଦାର ରହୁଁ, ଆମ ଭାଷା ମରିଯିବ ।

ଆମ ଭାଷାକୁ ମାରିଦେବା ମତଲବରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ

ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ମାରିଦେବା ପାଇଁ , ଅଣଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇକରି ହେଉ ବା ନିଜ ଅଭିସନ୍ଧି ହେତୁ ହେଉ, ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକ ନାନା ଅପକୌଶଳ ପ୍ରୟୋଗ କରିଚାଲିଛନ୍ତି । କେତୋଟି ଉଦାହରଣ:

ଅପକୌଶଳ ୧: ମନ୍ତ୍ରୀସ୍ତରୀୟ କମିଟି

ଭାଷା ସଂଗ୍ରାମ ସମିତି ସହ ସରକାରଙ୍କ ଚୁକ୍ତି ଅନୁସାରେ ସମିତିର ୭ ଜଣ ପ୍ରତିନିଧି ଓ ୫ ଜଣ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ନେଇ ଏକ ମନ୍ତ୍ରୀସ୍ତରୀୟ କମିଟି ଗଠନ କରି ଭାଷା ଆଇନର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବାକୁ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।  ମାତ୍ର ଯେତେବେଳେ କମିଟି ଗଠନ ହେଲା, ତହିଁରେ ସଂଗ୍ରାମ ସମିତିର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ଵ ଲୋପ କରାଯାଇ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କୁ ଆମ୍ଭ ନିଜ ନିଜ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଭିତ୍ତିରେ ରଖାଗଲା । ଏହା ଥିଲା ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ପାଇଁ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଯୌଥ ଉଦ୍ୟମ ପ୍ରତି ନବୀନ ବାବୁଙ୍କ ଅସହିଷ୍ଣୁତାର ପ୍ରଥମ ଉଦ୍ଘୋଷଣ ।

ଅପକୌଶଳ ୨: ମନ୍ତ୍ରୀସ୍ତରୀୟ କମିଟିର ବିଲୋପନ

ଏହି କମିଟିର ଜଣେ ସଦସ୍ୟ ଭାବେ ମୁଁ ୩.୯.୨୦୧୫ ତାରିଖରେ ଦୁଇଟି ପରାମର୍ଶ ଦେଲି ; ଯଥା:- (କ) ଆଇନଟିର ଉଲ୍ଲଂଘନ ପାଇଁ ଦଣ୍ଡବିଧାନ ହେଉ ଓ ସେଥିପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ନିୟମାବଳୀ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଉ ; (ଖ) ନିୟମାବଳୀ ପ୍ରଣୟନ ପାଇଁ ଯେହେତୁ ଆଇନଟିରେ ସରକାରଙ୍କ କ୍ଷମତା ନଥିଲା, ସେହେତୁ ସେହି କ୍ଷମତା ପ୍ରାପ୍ତି ସକାଶେ ସରକାର ପ୍ରଥମେ ଆଇନ ସଂଶୋଧନ କରନ୍ତୁ । ଏହି ପରାମର୍ଶ ଦେଇ ମୁଁ ମୋ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ଦୁଇଟିଯାକ ବିଧାନ ପାଇଁ ଚିଠା ଦେଇଥିଲି ।  ମୋ ପ୍ରଦତ୍ତ ପ୍ରସ୍ତାବ ପାଇଲା ପରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ସେହି ମନ୍ତ୍ରୀସ୍ତରୀୟ କମିଟିଟିକୁ ଲକ୍ଷଭ୍ରଷ୍ଟ କରାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ ଓ ଏକ ବିଧିକ ସଂକଲ୍ପ ଭିତ୍ତିରେ ତିଆରି ହୋଇଥିବା ସେହି ମନ୍ତ୍ରୀସ୍ତରୀୟ କମିଟି ସେହି ସଂକଲ୍ପ ପ୍ରତ୍ୟାହୃତ ନହୋଇ ମଧ୍ୟ ନିଶ୍ଚିହ୍ନ ହୋଇଗଲା ।

ଅପକୌଶଳ ୩ : ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଦୁର୍ଭାଷା ପ୍ରୟୋଗ

ମୁଁ ଯେଉଁ ଚିଠା ବିଧାନ ଦେଇଥିଲି ତାହାକୁ ବିଧିକୃତ କରିବା ପାଇଁ ଜନମତ ସୃଷ୍ଟି ସକାଶେ ୧.୪.୨୦୧୬ରେ ମୁଁ ମୋ ନିଜସ୍ଵ ନିଶବ୍ଦ କଳାପତାକା ଅଭିଯାନ ପଦ୍ଧତ୍ତିରେ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କଲି ଓ ତାହାପାଇଁ ଜନସମର୍ଥନ ଲୋଡ଼ିଲି ସେହିଦିନ ମୋ ଫେସ୍ ବୁକ୍ ପୃଷ୍ଠାରେ ।  କବି ଗଜାନନ ମିଶ୍ର ଓ ପ୍ରଖ୍ୟାତ ପରିବେଶବିତ୍ ତଥା ସି. ଏ. ବିଶ୍ଵଜିତ ମହାନ୍ତି ସର୍ବପ୍ରଥମେ ସମର୍ଥନ ଜଣାଇଲେ ଏବଂ ଦୁହିଙ୍କ ମତ ସମସମୟରେ ମୋତେ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲା । ପରେ ପରେ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ଆଇ. ଏ. ଏସ୍. ଅଫିସର୍ ପ୍ରମୋଦ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ ଏବଂ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ପ୍ରଫେସର ଡଃ କମଳା ପ୍ରସାଦ ମହାପାତ୍ର ଏବଂ ଅନେକଙ୍କ ସମର୍ଥନ ମିଳିଲା । ୬.୪.୨୦୧୫ ଥିଲା ଏକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଦିବସ , ଯେଉଁ ଦିନ କବି ଗଜାନନ ମିଶ୍ର ସାଙ୍ଗରେ ଓଡ଼ିଆ ଅସ୍ମିତାର ଅନ୍ୟତମ ଗନ୍ତାଘର କବି ଉମାକାନ୍ତ ରାଉତ (ଅରୂପ)ଙ୍କୁ ସାଙ୍ଗରେ ଧରି ମୋ ପଢାଘରକୁ ଆସି ରଣକୌଶଳ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ କରିବାରେ ମୋତେ ସାହାଯ୍ୟ କଲେ । ଏହି ରଣକୌଶଳ ଅନୁସାରେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ଆମ ଭାଷା ଅଧିକାର ପାଇଁ କଳାପତାକା ଅଭିଯାନ

ଏହି ଅଭିଯାନ ପାଇଁ ମୋତେ ମୋ ସତୀର୍ଥ ଓ ସୁହୃଦ ପ୍ରଶାନ୍ତ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ଅପମାନିତ କରାଯାଇଥିଲା । ସେ ଚାକିରି କରୁଥିବା ସଂଚାର କାଗଜର ମାଲିକ ଦାମୋଦର ରାଉତ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ପ୍ରୀତିଭାଜନ ହୋଇ ରହିବାକୁ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବିରୋଧ କରୁଥିବା ହେତୁ ତହିଁରେ ସମ୍ପାଦକ ଚାକିରି କରୁଥିବା ପ୍ରଶାନ୍ତ ପଟ୍ଟନାୟକ ଏପରି ଏକ ଦାୟିତ୍ଵହୀନ ସଂପାଦକୀୟ ନିଜେ ଲେଖିଥିଲେ କି ରାଉତ ଲେଖି ତାଙ୍କ ନାମରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ, ତାହା ଏଯାଏଁ ଜାଣିନାହିଁ । ଦିନକ ପରେ ରାଉତେ କଟକର ଏକ ସଭାରେ ଅନାବଶ୍ୟକ ଭାବେ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଭାଷଣ ଦେଇଥିଲେ ।  ମୋ ପ୍ରତି ହୋଇଥିବା ଆକ୍ଷେପର ମୁଁ ଯେଉଁ ଜବାବ ପଠାଇଥିଲି, ସମ୍ପାଦକ ତାହା ପ୍ରକାଶ କରିନଥିଲେ ।

ସମ୍ପର୍କରେ ମୋର ନମସ୍ୟ ବଢ଼ଭାଇ, ବିଶିଷ୍ଟ ଭାଷାତତ୍ତ୍ଵବିତ୍ ଡ. ଦେବୀ ପ୍ରସନ୍ନ ପଟ୍ଟନାୟକ ତାଙ୍କ ଚେଲାଚାମୁଣ୍ଡାଙ୍କୁ ଧରି ମୋ ପ୍ରତି କୁତ୍ସିତ ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ କରୁଥିଲେ ସାମାଜିକ ଗଣମାଧ୍ୟମରେ , କାରଣ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ସୁନଜରରେ ରହିବା ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା ।

ଅପକୌଶଳ ୪: ଭାଷା ଆଇନର ବିକୃତ ସଂଶୋଧନ ୨୦୧୬

ଏପରି ଯେତେ ଅପକୌଶଳ ପ୍ରୟୋଗ କରି ମଧ୍ୟ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଆମ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦବାଇ ପାରିଲେ ନାହିଁ । ମୁଁ ଦେଇଥିବା ଚିଠା ବିଧାନକୁ କବର ଦେବା ପାଇଁ ତାଙ୍କର ସବୁ ଚକ୍ରାନ୍ତ ବ୍ୟର୍ଥ ହେବା ପରେ, ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ତାହାକୁ ଆଇନ ବିଭାଗକୁ ପଠାଇଥିଲେ । ଆଇନ ସଂଶୋଧନ ପାଇଁ ମୁଁ ଦେଇଥିବା ପ୍ତାସ୍ତାବର ୪ ଧାରାକୁ ଆଇନ ବିଭାଗ ଅନୁମୋଦିତ କରି ତଦନୁଯାୟୀ ବିଧେୟକ ପ୍ରସ୍ତୁତି ପାଇଁ ପଠାଇଲା ସାଧାରଣ ପ୍ରଶାସନ ବିଭାଗକୁ, ଯାହାର ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ନିଜେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ । ଅଥଚ ଆଇନ ବିଭାଗ ଅନୁମୋଦିତ ଧାରା -୪ କୁ ଧାରା-୫ କରି ସେହି ୪ଧାରାରେ ଆମ ଭାଷାର ପ୍ରଶାସନିକ ବ୍ୟବହାର୍ଯ୍ୟତା ନଷ୍ଟ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବିଷମଞ୍ଜି ପୋତାହେଲା ୨୧.୫.୨୦୧୬ରେ, ଅଧ୍ୟାଦେଶ ବଳରେ । ଏପରି ତଞ୍ଚକତା ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା କାର୍ଯ୍ୟ ନିୟମାବଳୀର ସମ୍ପୂର୍ଣ ଉଲ୍ଲଂଘନ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ତାହାକୁ ଅନୁମୋଦନ କଲେ ଓ ବିଧାନସଭାକୁ ମିଛ କହି ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ବଳରେ ତାହାକୁ ହିଁ ଆମ ବିରୋଧ ସତ୍ତ୍ୱେ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରୀ ଭାଷା (ସଂଶୋଧନ) ଆଇନ,୨୦୧୬ର ରୂପଦେଲେ ।

ଅପକୌଶଳ ୫: ଭାଷା ନିୟମାବଳୀ ୨୦୧୬

ଅତ୍ୟନ୍ତ ବେଆଇନ ଭାବେ ତିଆରି ଏହି ୪ ଧାରା ପ୍ରୟୋଗ କରି ଭାଷା ଆଂଦୋଳନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଣ୍ଡ ପାଇଁ ୧୨.୮.୨୦୧୬ରେ ବିଧାନସଭା ଉହାଡ଼ରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଓ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ହେଲା ଓଡ଼ିଶା ସରକାରୀ ଭାଷା ନିୟମାବଳୀ, ୨୦୧୬, ଯାହା ମୁଁ ଦେଇଥିବା ଚିଠା ନିୟମାବଳିକୁ ପ୍ରଶାସନର ନଥି ଗଦାରେ କବର ଦେଇ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଭାଷା ଅଧିକାରକୁ ଭୟଙ୍କର ଭାବେ କ୍ଷତାକ୍ତ କରିଥିଲା । ଗୋଟେ ଭୀଷଣ ଓଡ଼ିଆ ବିଦ୍ଵେଷୀ ଲୋକ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇନଥିଲେ ଆମ ଜାତି ବିରୋଧୀ ଏହି କୁତ୍ସିତ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର କେବେ ବି ଏପରି ବିଧିକରୂପ ପାଇପାରିନଥାନ୍ତା । ଏହାକୁ ସେ ଜାଣିଶୁଣି କରିଥିଲେ ମୁଁ ଦେଇଥିବା ଚିଠା ନିୟମାବଳୀକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଇନଦେବା ପାଇଁ ।

ଅପକୌଶଳ ୬: ସ୍ମାରକପତ୍ର ସଂଗୋପନ

ମୋର ସନ୍ଦେହ ହେଲା ଯେ, ତାଙ୍କ ବାପା ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ସରକାରୀ ଭାଷା କରାଇନଦେବା ପାଇଁ ଯେଉଁ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର କରିଥିଲେ ତାହାକୁ ସଫଳ କରିବାକୁ ନବୀନବାବୁ ଆମ ଭାଷାକୁ ମାରିଦେବା ପାଇଁ ଚକ୍ରାନ୍ତ ଚଳାଇଛନ୍ତି । ତେଣୁ, ବିଜୁଙ୍କ ସେହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ସମ୍ପର୍କରେ ଆମ ଭାଇଭଉଣୀମାନଙ୍କୁ ମନେ ପକାଇଦେବା ପାଇଁ ‘ବିଜୁଙ୍କ ଛୁରା’ ଶୀର୍ଷକରେ ମୁଁ କ୍ରମନିବନ୍ଧ ପରିବେଷଣ କଲି ଦୈନିକ ସୂର୍ଯ୍ୟପ୍ରଭାରେ ଓ bhashaandolan.comରେ, ଯାହା ଏହି ୱେବସାଇଟ୍ ପକ୍ଷରୁ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଛି ।

ଏହି କ୍ରମନିବନ୍ଧର ୩ଟି କିସ୍ତି ପ୍ରକାଶ ପାଇବା ପରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ମୋତେ ୧୯.୫.୨୦୧୭ ତାରିଖରେ ଅଲୋଚନାକୁ ଡାକିଲେ ଓ ତାଙ୍କୁ ମୁଁ ତତ୍କାଳୀନ ମନ୍ତ୍ରୀ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ସାମଲ, ପୂର୍ବତନ ମନ୍ତ୍ରୀ ଦେବୀ ପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର ଓ ତତ୍କାଳୀନ ସାଂସଦ ପି. କେ. ଦେବଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ ପୁନଶ୍ଚ ଏକ ସ୍ମାରକପତ୍ର ଦେଇ ସେ ବିଧିବିଭାଗର ଅନୁମୋଦନ ନଥାଇ ଭାଷା ଆଇନରେ ଖଞ୍ଜିଥିବା ଅବୈଧ ଧାରା ୪କୁ ବିଲୋପ କରିବାକୁ ବା ମୁଁ ସେହି ସ୍ମାରକପତ୍ରରେ ଖୋଦିତ କରିଥିବା ଶବ୍ଦ ଦ୍ଵାରା ତାହାର ସଂଶୋଧନ କରିବାକୁ ଏବଂ ୩.୯.୨୦୧୫ରେ ମୋ ପ୍ରଦତ୍ତ ନିୟମାବଳୀକୁ ବିଧିକୃତ କରିବାକୁ କହିଲି । ତହିଁ ପରଦିନ ଦେବୀ ପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର ମୋ ବସାଘରକୁ ଆସି ମୋତେ କହିଥିଲେ କି, ମୁଁ ଦେଇଥିବା ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ଆଇନରେ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିବା ପାଇଁ ଆଇନ ବିଭାଗକୁ ପଠାଇବାକୁ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ପାଣ୍ଡିଆନଙ୍କୁ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେ ଦୃଷ୍ଟିରୁ କଳାପତାକା ଅଭିଯାନକୁ ବନ୍ଦ କରାଯାଉ । ମୁଁ ବାସ୍ତବ ସଂଶୋଧନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାହା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ବୋଲି କହିଥିଲି । ଏହି ସ୍ମାରକପତ୍ରର ଭାଗ୍ୟ କ’ଣ ହେଲା ବୋଲି ଜାଣିବାକୁ ମୋ ସହ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଇଥିବା ପବିତ୍ର ମହାରଥା ସୂଚନା ଅଧିକାର ପ୍ରୟୋଗ କରିଥିଲେ । ତାହା ମିଳୁନଥିଲା ବୋଲି ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଦପ୍ତର ତାଙ୍କୁ ଉତ୍ତର ଦେଇଥିଲା ।

ଅପକୌଶଳ ୭: ଭାଷା ଆଇନର ପକ୍ଷଚ୍ଛେଦ ଉଦ୍ୟମ

ଆମ ଭାଷା ବିରୁଦ୍ଧରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଏହି ଆଚରଣ ସମ୍ପର୍କରେ ଆମେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ବିଧାୟକମାନଙ୍କୁ ଅବଗତ କରାଇବା ପରେ ୨୬.୧୨.୨୦୧୭ ତାରିଖରେ ପୁରୀଠାରେ ହଠାତ୍ ଏକ କ୍ୟାବିନେଟ୍ ବୈଠକ କରାଯାଇ ଦଣ୍ଡବିଧାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସହ ଭାଷା ଆଇନ ସଂଶୋଧନ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରସ୍ତାବ ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ୨୦ଟି ପ୍ରସ୍ତାବ ଭିତରେ ରଖାଯାଇ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାପ୍ରେମର ପ୍ରଚାର ହେଲା । ମାତ୍ର ଅସଲରେ ଏହା ଆମ ଭାଷା ଆଇନର ପକ୍ଷଚ୍ଛେଦ କରି ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଭାଷା ଅଧିକାରକୁ ପଣ୍ଡ କରିବାକୁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା ଓ କର୍ମଚାରୀମାନେ ଓଡ଼ିଆରେ କାମ ନକଲେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଦଣ୍ଡିତ କରିବା ପରି ଏକ ଧୂର୍ତ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବହନ କରିଥିଲା । ଅଧିକନ୍ତୁ, ଭାଷା ଆଇନର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀତାକୁ ଅମଲାତନ୍ତ୍ରର ଦୟା ଉପରେ ଛାଡ଼ିଦିଆଯାଇଥିଲ୍ଲୀ । ମୁଁ ଏହାକୁ ଭୟଙ୍କର ବିରୋଧ କଲି । ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବର କୌଣସି ଆଇନ ସମ୍ମତ ଭିତ୍ତି ନଥିଲା ଓ ମୋତେ କେତେଜଣ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଏହା କାହିଁକି ଆଇନତଃ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ନୁହଁ ତାହା ପାଠ ପଢେଇବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା ।

ଅପକୌଶଳ ୮: କ୍ୟାବିନେଟ୍ ସ୍କାମ୍ ଭିତ୍ତିରେ ସଂଶୋଧନ ୨୦୧୮

ସେମାନେ ମୋ ସହ ଏକମତ ହୋଇ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସାନି ପ୍ରସ୍ତାବ ପାଇଁ ଚାପ ପକାଇବାରୁ , ବିଶେଷତଃ ଅବଲୁପ୍ତ ମନ୍ତ୍ରୀସ୍ତରୀୟ କମିଟିର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଦେବୀ ପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର ମୋ ଯୁକ୍ତିକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ ସମର୍ଥନ କରି କେଇଜଣଙ୍କ ସହ କଥା ହେବାରୁ ୧୪.୩.୨୦୧୮ରେ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସାନି କ୍ୟାବିନେଟ୍ ବସି ଆଇନ ସଂଶୋଧନ ପାଇଁ ନୂଆ ପ୍ରସ୍ତାବ ହେଲା ଓ ତାହା ଆଇନ ବିଭାଗର ଅନୁମୋଦନ ଅନୁଯାୟୀ ହୋଇଥିବା ହେତୁ ଏବଂ ବିଭାଗ ପରିବର୍ତ୍ତେ ରାଜକୋଷରୁ ବେତନ ପାଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଦଣ୍ଡ ପାଇବା ସମଗ୍ର ରାଜ୍ୟଭିତ୍ତିକ ହୋଇଥିବା ହେତୁ ଓ ଭାଷା ଆଇନଟି କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ମର୍ଜି କବଳରୁ ମୁକ୍ତ ରହିବାକୁ ଘୋଷିତ ହୋଇଥିବା ହେତୁ ମୁଁ ତାହାକୁ କେତେକ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଆପତ୍ତି ସହ ସ୍ଵାଗତ କରିଥିଲି । ମାତ୍ର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବେଆଇନ ଭାବେ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ସମସ୍ତଙ୍କ ଅଲକ୍ଷ୍ୟରେ କବର ଦେଇଦେଲେ ଓ ୨୬.୧୨.୨୦୧୭ ତାରିଖରେ ପୁରୀଠାରେ ଗୃହୀତ ପ୍ରସ୍ତାବ ଉପରେ ଭାଷା ଆଇନର ୨୦୧୮ ସଂଶୋଧନକୁ ଆଧାରିତ କରି ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଭାଷା ଅଧିକାରକୁ ଭୟଙ୍କର ଭାବେ ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ କଲେ । ଭାରତର ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏପରି ଏକ କ୍ୟାବିନେଟ୍ ସ୍କାମ୍ ଅଶ୍ରୁତପୂର୍ବ । କିନ୍ତୁ ଆମ ଭାଷା ଅଧିକାର କ୍ଷୁର୍ଣ କରିବା ପାଇଁ ଶାଙ୍ଖ୍ୟଗରିଷ୍ଠତା ବଳରେ ଏପରି ବେଆଇନ ଘଟନା ଘଟିଗଲା ।

ଅପକୌଶଳ ୯: ଅମଲାତନ୍ତ୍ରର ହୁକୁମ ପାଳନ

ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନିଜେ ଏହି ବିଧେୟକ ଆଲୋଚନା ଓ ଗ୍ରହଣ ପାଇଁ ୧.୫.୨୦୧୮ ତାରିଖରେ ରଖିବାର ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ମନ୍ତ୍ରୀ ବିକ୍ରମ ଆରୁଖ ଏହାକୁ ରଖିଥିଲେ । ବିଧେୟକଟିକୁ ଉପସ୍ଥାପନ କଲାବେଳେ ସେ ପକେଟରୁ ଖଣ୍ଡେ କାଗଜ ବାହାର କରି ପଢିଥିଲେ ଓ ବିତର୍କର ଉତ୍ତର ବି ଦେଇଥିଲେ ପକେଟରୁ ବାହାର କରିଥିବା ଆଉ ଦିଖଣ୍ଡ କାଗଜ ପାଠ କରି । ଜାଣିଲେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେବାକୁ ହେବ ଯେ, ବିତର୍କର ଉତ୍ତର ଦେଇ ସାରିବା ପରେ ବିଧାନସଭା ତାହାକୁ ଗ୍ରହଣ କରୁ ବୋଲି ସେ ଯେଉଁ ପ୍ରସ୍ତାବ ରଖିବା କଥା ତାହା ମଧ୍ୟ ପକେଟରୁ ଆଉ ଖଣ୍ଡେ କାଗଜ ବାହାର କରି ପଢିଥିଲେ । ଅତଏବ, ଏହି ବିଧେୟକ (Bill) ଅମଲାତନ୍ତ୍ରର ହୁକୁମ ଅନୁସାରେ ବିଧାନସଭାରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ଓ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ସମଗ୍ର କ୍ରିୟାକଳାପ ଅମଲାତନ୍ତ୍ର ଦ୍ଵାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲା । ମନ୍ତ୍ରୀ ବନିଯାଇଥିଲେ ଅମଲାତନ୍ତ୍ରର କଥାକୁହା ଶାରୀ ।

ଅପକୌଶଳ ୧୦: ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଦଲାଲ ମୁତୟନ

ଏହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ପାଇଁ ମୁଁ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲି ।

ତାହା ବ୍ୟର୍ଥ ହେବାରୁ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲି ସାନି ସଂଶୋଧନ ଦ୍ଵାରା ୧.୫.୨୦୧୮ ତାରିଖର ଭୁଲ ସୁଧାରିବାକୁ , କିନ୍ତୁ ନିଜର ଭୁଲ ସୁଧାରିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଭାଙ୍ଗିଦେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ମୋର ଦୁଇ ତୁଙ୍ଗ ସାହକର୍ମୀ ପବିତ୍ର ମହାରଥା ଓ ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ ଶତପଥୀଙ୍କ ଅର୍ଥଲୋଲୁପତାର ଉପଯୋଗ କଲେ ଓ ଏ ଦୁଇ ଖଳ ମୁଁ ସେମାନଙ୍କୁ ଦେଇଥିବା ପଦବୀର ଦୁରୁପଯୋଗ କରି ଭାଷା ଆଇନ ନିର୍ଭୁଲ ଭାବେ ସଂଶୋଧିତ ହୋଇସାରିଥିବାରୁ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରତ୍ୟାହୃତ ହୋଇସାରିଛି ବୋଲି ମିଛ ପ୍ରଚାର ଚଳାଇ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିକୁ ବିଭ୍ରାନ୍ତ କରିବାକୁ ସରକାରଙ୍କ ହତିଆର ପାଲଟିଗଲେ ।

ଅପକୌଶଳ ୧୧: ପୁନଶ୍ଚ ଭୁଲ ସଂଶୋଧନ

ଏହା ସତ୍ତ୍ୱେ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ ବନ୍ଦ ନ ହୋଇ ଚାଲିରହିବାରୁ, ମୁଁ ଦର୍ଶାଇଥିବା ଭୁଲ ସୁଧାରିବା ଆଳରେ ୧.୫.୨୦୧୮ତାରିଖର ସଂଶୋଧନକୁ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ୧୯.୯.୨୦୧୮ରେ ପୁନରାୟ ସଂଶୋଧନ କଲେ । ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକ କରିଥିବା ଭୁଲକୁ ସଂଶୋଧନ କରିବା ପାଇଁ ମୁଁ ଯେଉଁ ଦାବି ରଖିଥିଲି , ତାହାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ‘ସରକାରୀ ଭାଷା’ ସଜ୍ଞାୟିତ କରିବାକୁ ଏଥିରେ ଉଦ୍ୟମ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ନିଯମାବଳୀ ଅନୁସାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଚିଠା ସ୍ମାରକପତ୍ରରେ ବିଧିବହିର୍ଭୂତ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇ ପ୍ରଥମ ସଂଶୋଧନରେ ବେଆଇନ ଭାବେ ଖଞ୍ଜା ହୋଇଥିବା ‘ବିଭାଗ’କୁ ଦଣ୍ଡସୀମାରେ ଅତି ଚତୁରତାର ସହ ସ୍ଥାନିତ ରଖାଗଲା । ତାହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବାକୁ ୨୫.୯.୨୦୧୮ରେ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କଲି ।  ବିଧାନସଭାର ଆୟୁଷ ସରିଗଲା ।

ଅପକୌଶଳ ୧୨: ଅବୈଧ ନିୟମାବଳୀର ବୈଧିକରଣ

ସରିଯାଇଥିବା ବିଧାନସଭାରେ ଗୃହୀତ ସଂଶୋଧନର ଭୁଲ ସୁଧାରି ସାନି ସଂଶୋଧନ ଦ୍ଵାରା ଭାଷା ଆଇନକୁ ଅଲଙ୍ଘ୍ୟ କରିବାକୁ ମୁଁ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଲେଖିଲି ( ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ମୋ ଇ-ମେଲ୍ -ତା୧୧.୧.୨୦୧୯) । ଏହି ପତ୍ର ପାଇଲା ପରେ ଆଇନ ସଂଶୋଧନ ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ନ ନେଇ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଆଉ ଏକ ନୂଆ ଚାଲ୍ ଦ୍ଵାରା ସାଧାରଣଲୋକଙ୍କୁ ତଥା ତାଙ୍କ ନୂଆ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳକୁ ଭୁଆଁ ବୁଲାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ । ତଦନୁଯାୟୀ ଭାଷା ଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ପାଇଁ ନିୟମାବଳୀ ସଂଶୋଧନ ପ୍ରସ୍ତାବ ୨୬.୨.୨୦୧୯ରେ କ୍ୟାବିନେଟ୍ ସମ୍ମୁଖରେ ରଖାଗଲା । ମନ୍ତ୍ରୀମାନେ ମଥା ନ ଖେଳେଇ ଅନୁମୋଦନ ଦେଲେ । ଏଣିକି ସବୁକାମ ଓଡ଼ିଆରେ ହେବ ବୋଲି ଧୁମ୍ ପ୍ରଚାର ହେଲା । କିନ୍ତୁ ଅସଲରେ ଏହା ଥିଲା ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ପ୍ରତି ଆଉ ଏକ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ପ୍ରତାରଣା ଯାହା ୨୦୧୬ର ଅବୈଧ ନିୟମାବଳୀର ସଶକ୍ତିକରଣ ତଥା ଭାଷା ଆଇନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଖର୍ବୀକରଣ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା । ‘ସଙ୍କଟାବର୍ତ୍ତରେ ସରକାରୀ ଭାଷା ଆଇନ’ ଶୀର୍ଷକରେ ୧୩.୪.୨୦୧୯ ତାରିଖରେ ମୁଁ ଏହି ଚକ୍ରାନ୍ତ ଉପରୁ ପର୍ଦ୍ଦା ହଟାଇଦେଲି । ସରକାର ଆମ ଭିତରୁ ଯେଉଁ ପେଟପାଟଣାବାଦୀମାନଙ୍କୁ ପୋଷାମନାଇଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କୁ ଲଗାଇ ଏହି ନିୟମାବଳୀ ସଂଶୋଧନ ସପକ୍ଷରେ ପ୍ରଚାର ଚଳାଇଲେ । ଯିଏ ବି ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଲା ତାକୁ ନିରୁତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ସବୁପ୍ରକାର ବେସରକାରୀ କୌଶଳ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥିଲେ ସରକାର । ଏବଂ ଯେତେବେଳେ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଗଲା ଯେ, ଓଡ଼ିଶାବାସୀଙ୍କୁ ଭୁଆଁବୁଲେଇଦେଇହେବ, କ୍ୟାବିନେଟ୍ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗୃହୀତ ହେବାର ୬ ମାସଠି ତାହା ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ସ୍ଵୀକୃତି ପାଇଁ ପଠା ହେଲା ୮.୮.୨୦୧୯ରେ । ତହିଁ ପରଦିନ ରାଜ୍ୟପାଳ ତହିଁରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କଲେ । ଆମ ଭାଷା ଅଧିକାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଓ ଅମଲାତନ୍ତ୍ର ଚଳାଇ ଆସିଥିବା ଚକ୍ରାନ୍ତର ଏହା ହିଁ ହେଉଛି ଶେଷ ସ୍ଥିତି । ମୁଁ ଏହି ଭୟଙ୍କର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶାର ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ରଖିଛି ୨୨.୮.୨୦୧୯ରେ  ଏବଂ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ତାଙ୍କ ସୁପାରିଖିଆ ଦଲାଲମାନଙ୍କ ସବୁ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ସତ୍ତ୍ୱେ, କଳାପତାକା ଅଭିଯାନ ଚାଲିଛି ଏବଂ ଓଡ଼ିଶାର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନକୁ ପ୍ରସାରିତ ହେବାରେ ଲାଗିଛି ।

ଅପକୌଶଳ ୧୩: ଶେଷ ଚାଲ୍ – ଉଦାରୀକରଣ ପ୍ରବଚନ

ଆମ ଭାଷା ଆଇନରୁ ଏହି ସବୁ ଭୁଲ ସଂଶୋଧନ ଲୋପ ହୋଇ ଆଇନ ନିର୍ଭୁଲ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କଳା ପତାକା ଅଭିଯାନ ଚାଲିବ ବୋଲି ମାତୃଭାଷାପ୍ରାଣ ଓଡ଼ିଆମାନେ ନିଷ୍ପତ୍ତି କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଆମ ମୁକ୍ତିର ଆନ୍ଦୋଳନ । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଧ୍ଵଂସ କରିଦେବା ପାଇଁ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ସବୁ ଅପକୌଶଳ ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇଗଲା ପରେ ଆଉ ଏକ ନୂଆ କୌଶଳ ପ୍ରୟୋଗ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଆମେ ଅନୁଭବ କରୁଛୁ । ତାହା ହେଲା , ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କୁ ଧୀରେ ଧୀରେ କୁହା ହେଉ ଯେ, ଇଂରେଜୀ ଭାଷା ବିରୁଦ୍ଧରେ ରଣହୁଙ୍କାର ଦିଆ ନଯାଇ ଉଦାରତା ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେଉ । ଏହା ଆମ ଭାଷା ବିରୁଦ୍ଧରେ ଇଂରାଜୀମନସ୍କ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଶେଷ ଚାଲ୍ ।

ମୃତ୍ୟୁମୁଖରେ ଆମ ଭାଷା: ଆମେ ଉଦାର ହେବୁ?

ମୁଁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଦେବାକୁ ଚାହେଁ ଯେ, ଜନ୍ମତଃ ଉଦାରଚେତା ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ପୃଥିବୀର ସବୁ ଭାଷା ପାଇଁ ସବୁବେଳେ ଉଦାର । ତେଣୁ କୌଣସି ଭାଷାର ସାରସ୍ଵତ ଗରିମା ସମ୍ପର୍କରେ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନର କୌଣସି ଅନୁଦାରତା ନାହିଁ ।

ମୁଁ ବାରମ୍ବାର କହିଛି ଯେ, ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାଷାଫୁଟାଣିର ଆନ୍ଦୋଳନ ନୁହେଁ । ଆମର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ , ଆମ ଭାଷାରେ ଆମ ରାଜ୍ୟର ପରିଚାଳନା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆ ତା ନିଜ ଭାଷାରେ ପ୍ରଶାସନିକ, ନ୍ୟାୟିକ ଓ ବ୍ୟବସାୟିକ ସେବା ପାଇବ – କେବଳ ଏହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଆମ ପୂର୍ବପୁରୁଷେ ସୃଷ୍ଟିକରିଛନ୍ତି ଓଡ଼ିଶା । ଓଡ଼ିଆରେ ଓଡ଼ିଶାର ପରିଚାଳନା ନ ହେବା ହିଁ ଆମ ପୂଜ୍ୟ ପୂର୍ବପୁରୁଷଙ୍କ ପାଇଁ ସବୁଠୁ ବଡ଼ ଉତ୍କଟ ଅପମାନ । ଏ ଅପମାନର ପରିସମାପ୍ତି ଆମର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

କାଳଜୟୀ ବୌଦ୍ଧ ସାହିତ୍ୟ ଏବେ ବି ବଞ୍ଚିଛି, କିନ୍ତୁ ଆମ ଭାଷା ପାଲି, ଯେଉଁ ଭାଷାରେ ଆମ ମାଟିର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସନ୍ତାନ ବୁଦ୍ଧ ତାଙ୍କ ବାଣୀ ପ୍ରସାର କରିଥିଲ୍ଲେ, ତାହା ମରିଯାଇଛି ।  ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ବିଦ୍ଵେଷୀ ସମ୍ରାଟମାନଙ୍କ ଦରବାରରେ ସଂସ୍କୃତ ରାଜଭାଷା ହୋଇ ରହିବା ଫଳରେ ତାହା ପ୍ରଶାସନ ଓ ବ୍ୟବସାୟର ଭାଷା ହୋଇରହିଲାନାହିଁ । ତେଣୁ ମରିଗଲା ।

ସେଦିନ ଭାଷପ୍ରାଣ ଗବେଷକ ସୌଭାଗ୍ୟ ରାଉତ ଠିକ୍ ଏହିକଥା କହିଥିଲେ । ବିପୁଳ ସାହିତ୍ୟ ଓ ଶାସ୍ତ୍ରସମ୍ଭାର ସତ୍ତ୍ୱେ ସଂସ୍କୃତ ମରିଯାଇଛି , କାରଣ ବିଦେଶୀ ଶାସନ କାଳରେ ତାହା ଆମ ପ୍ରଶାସନ ଓ ବ୍ୟବସାୟର ଭାଷା ହୋଇରହିଲା ନାହିଁ ।

ପ୍ରଶାସନ ଓ ବ୍ୟବସାୟର ଭାଷା ହୋଇ ନରହିଲେ ସାହିତ୍ୟ-ସମ୍ପଦ ସତ୍ତ୍ୱେ ଭାଷା କେମିତି ମରିଯାଏ ଏହି ଦୁଇଟି ଭାଷାର ମୃତ୍ୟୁ ତାର ପ୍ରକୃଷ୍ଟ ଉଦାହରଣ ।

ଆମ ଭାଷା ମାରି ନା ଯାଉ, ଆମ ପ୍ରଶାସନ ଓ ବ୍ୟବସାୟର ଭାଷା ହୋଇରହୁ, ଏଥିପାଇଁ ୧୮୭୦ରୁ ସଂଘର୍ଷ କରି କରି ବିଲାତି ସରକାରକୁ ଆମେ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲୁ ଆମ ଭାଷା ଭିତ୍ତିରେ ଆମ ରାଜ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାକୁ ।

ବିଲାତି ଶାସନରୁ ମୁକ୍ତି ପରେ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତରେ ପାଳିତ ପ୍ରଥମ ଉତ୍କଳ ଦିବସରେ ଅଧିବେଶନରତ ବିଧାନସଭାରେ ବରଗଡ଼ ପ୍ରତିନିଧି ପଣ୍ଡିତ ଲକ୍ଷ୍ମୀନାରାୟଣ ମିଶ୍ର ଆମ ଭାଷାକୁ ସରକାରୀ ଭାଷା କରିବା ପାଇଁ ଆଇନ ପ୍ରଣଯନ କରିବାକୁ ପ୍ରଥମ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ । ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପରେ ଗଠିତ ଆମ ପ୍ରଥମ ବିଧାନସଭାରେ ୧୯୫୪ରେ ଆମେ ସରକାରୀ ଭାଷା ଆଇନ କରି ଓଡ଼ିଶାର ସମସ୍ତ ଓ ଯେକୌଣସି ଦାପ୍ତରୀକ କାମ ଓଡ଼ିଆରେ ହେବ ବୋଲି ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଛୁ । ଅଥଚ ଅତି ଅବୈଧ ଭାବେ ଇଂରାଜୀରେ ଆମ ରାଜ୍ୟ ପରିଚାଳିତ ହେଉଛି, ଆମ ଭାଷାରେ ହେଉନି । ତେଣୁ ପାଲି ଓ ସଂସ୍କୃତ ପରି ବିପୁଳ ସାହିତ୍ୟ ସତ୍ତ୍ୱେ ଆମ ମାତୃଭାଷା ମରିଯିବା ସୁନିଶ୍ଚିତ, ଯଦି ତୁରନ୍ତ ଏହା ଆମ ପ୍ରଶାସନ ଓ ବ୍ୟବସାୟର ଭାଷା ନ ହୁଏ । ଏହି କାରଣ ହେତୁ , ପ୍ରଶାସନ ଓ ବ୍ୟବସାୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମ ଭାଷା ହିଁ ଆମ ପାଇଁ ଏକମାତ୍ର ଭାଷା ହେବା ଆମ ଅଭିପ୍ରାୟ ।

ମୋ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ନିବନ୍ଧର ଶୀର୍ଷକ ହେଲା, “ଭାଷା ନେଇ ଉଦାର ହେବା” । ଉପରୋକ୍ତ କାରଣ ଭିତ୍ତିରେ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନର ନିଷ୍ପତ୍ତି ହେଲା “ଭାଷା ପାଇଁ ଉଦାର ନ ହେବା” ।