ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ
ଯେଉଁ ଭାଷାଭିତ୍ତିକ ଜାତୀୟତା ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ସୃଷ୍ଟି କଲା ତାର ଅନ୍ୟତମ ଉତ୍ସ ଥିଲା କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ରଚିତ ମହାର୍ହ ଗାନ – ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ । କିନ୍ତୁ କବିଙ୍କ ପରିବାରର ଅର୍ଥଲୋଭ ହେତୁ ଏହା ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟ ସଙ୍ଗୀତ ହୋଇ ପାରିନାହିଁ , ହୋଇ ବି ପରିବନାହିଁ ।
କବିଙ୍କ ପୁତ୍ର ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ମୁଣ୍ଡରେ ଢୁକିଲା ଯେ, ଯଦି ମୋଟା ଅଙ୍କର ଥୋଢ଼େ ଟଙ୍କା ତାଙ୍କୁ ମିଳିଯନ୍ତା ତେବେ ମୁମୂର୍ଷୁ ଅବସ୍ଥାରେ ପଡ଼ିଥିବା ତାଙ୍କ ‘ଡଗର’ ପତ୍ରିକା ପାଇଁ ଏକ ଉନ୍ନତ ଆଧୂନିକ ମୁଦ୍ରଣଯନ୍ତ୍ର କିଣି ସେ ତାକୁ ଏକ ନୂଆ ଓ ଲାଭଦାୟକ ଢାଞ୍ଚା ପ୍ରଦାନ କରିପାରନ୍ତେ । ଏହି ବିପୁଳ ଟଙ୍କାର ଏକ ସହଜ ସୂତ୍ର ଭାବେ ସେ ବିଧାନସଭାକୁ ବିଚାରିଲେ । ଜଣେ ପୂର୍ବତନ ବିଧାୟକ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ସେ ଜାଣିଥିଲେ ଯେ, ବିଧାନସଭାର ବାଚସ୍ପତି ଯଦି ଚାହିଁବେ, ତାଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନାତୀତ ଶକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ କରି କୌଣସି ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ବାହାନାରେ ସେ ଏ ପାଣ୍ଠି ଯୋଗାଇଦେଇ ପାରିବେ । ତାହା କିନ୍ତୁ ସମ୍ଭବ ହେଲା ନାହିଁ । ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଦୃଶ୍ୟପଟଟି ଏହିପରି –
ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲାରୁ ବିଧାନସଭାକୁ ଆସିଥିବା ରଘୁନାଥ ମହାନ୍ତି ୧୯.୧୨.୨୦୦୨ ତାରିଖ ଶୂନ୍ୟ କାଳରେ ଯେତେବେଳେ ବାଚସ୍ପତିଙ୍କୁ କହିଲେ, “ବିଧାନସଭାର ଶେଷ ଦିବସରେ ଯେତେବେଳେ ଏହି ସଙ୍ଗୀତ (ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ) ଗାନ କରାଯାଉଛି, ଆମେ ସମସ୍ତ ସଭ୍ୟ ନିଜ ନିଜ ଆସନରେ ଠିଆ ହୋଇ ସେଥିପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ଜଣାଉଛୁ ……….. ଆପଣ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ବିଧିବଦ୍ଧ ନୋଟିସ ଦେବା ଉଚିତ; ନଚେତ ଏ ଗୃହ ସମସ୍ତ ଦଳମତ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ଵରେ ରହି ଅନୁରୋଧ କରିବା ଉଚିତ ଯେ, ଓଡିଶାର ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ହିସାବରେ ସରକାର ‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’କୁ ମାନ୍ୟତା ଦିଅନ୍ତୁ” – ସେତେବେଳେ ସେ ନିଶ୍ଚୟ ଅନ୍ଦାଜ କରିପାରିନଥିବେ ଯେ, ତାଙ୍କ ସେହି ନିବେଦନ ଦିନେ ଓଡ଼ିଆ ଜାତୀୟ ଚେତନାକୁ ବିପର୍ଯ୍ୟୟର ସମ୍ମୁଖୀନ କରାଇବ ।
ବାଚସ୍ପତି ଶରତ କୁମାର କରଙ୍କୁ ସେଦିନ ବିଷ୍ଣୁ ଚରଣ ସେଠୀ କହିଥିଲେ, “ଆପଣ ଏ ବିଷୟରେ ସରକାରଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ସାର୍କୁଲାର ଇସୁ କରିବା ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଅନ୍ତୁ ଏବଂ ତାହା କଡ଼ାକଡ଼ି ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଉ ।”
ମହେଶ୍ଵର ମହାନ୍ତି କହିଥିଲେ, “ରାଜ୍ୟ ସଙ୍ଗୀତ ଭାବେ ସ୍ଵୀକୃତିର ଅଭାବରୁ ଲୋକମାନେ ଏହାକୁ ଭକ୍ତିସଙ୍ଗୀତ ବା ଭଜନ ବୋଲି ଭାବୁଛନ୍ତି । ଲୋକମାନେ ଯେଭଳି ଅନ୍ୟଥା ନଭାବିବେ ସେଥିପାଇଁ ଏହାକୁ ରାଜ୍ୟର ସ୍ଵୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଆପଣ ସରକାରଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଅନ୍ତୁ ।”
ବାଚସ୍ପତି ଶରତ କୁମାର କର କହିଥିଲେ, “ମୁଁ ଅନେକ ଥର ସରକାର ଓ ସମ୍ପୃକ୍ତ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ କହି ସାରିଛି । କିନ୍ତୁ ସମ୍ପୃକ୍ତ ବିଭାଗ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ ପ୍ରତି ବାରମ୍ବାର ଅବହେଳା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁଛନ୍ତି ।”
ଆପଣ ଏକ ଆଦେଶ ଦିଅନ୍ତୁ ବୋଲି ଦାବି ହେବାରୁ ଶ୍ରୀ କର କହିଥିଲେ, “ମୁଁ ସରକାରଙ୍କୁ (ଏଇ ବର୍ତ୍ତମାନ) ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଲି । ଆଇନ ହେଲେ ବି ସରକାର ତାହା ପ୍ରଣୟନ କରିବେ । କିନ୍ତୁ ମୁଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବେ କହିବାକୁ ଚାହେଁ, ସରକାର ଏ ସଙ୍କ୍ରାନ୍ତରେ ବିଧିବଦ୍ଧ ଭାବେ ଏକ ସର୍କୁଲାର ନିର୍ଗମନ କରିବେ ଯେ, ଏହାକୁ କେହି ଅବମାନନା କରିବେ ନାହିଁ । ଅମାନ୍ୟ ବା ଅବମାନନା କଲେ ଆଇନାନୁମୋଦିତ ଦଣ୍ଡ ପାଇବେ ।”
ଶରତବାବୁ ୨୧.୫.୨୦୦୪ ଯାଏଁ ବାଚସ୍ପତି ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଏହି ନିର୍ଦ୍ଦେଶକୁ ସରକାର (ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକ) କାହିଁକି ଅବଜ୍ଞା କଲେ, ତାହା ଥରକ ପାଇଁ ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁଲେ ନାହିଁ କି ବାଚସ୍ପତିଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶର ଅବମାନନା ପାଇଁ ସ୍ଵାଧିକାର ପ୍ରଶ୍ନ ତୋଳିଲେ ନାହିଁ । ତାହା ତାଙ୍କ ଅଯୋଗ୍ୟପଣିଆ ନଥିଲା ; ଥିଲା ଏକ ଆକସ୍ମିକ ମାନସିକ ଯାତନାର ଅପ୍ରକଟ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ।
ବିଭାଗୀୟ ଅବହେଳାରେ ଦବି ନଯାଇ ୨୦.୨.୨୦୦୩ ତାରିଖରେ ତାଙ୍କ ବିଧାନସଭା ପ୍ରକୋଷ୍ଠରେ ସେ କେତେକ ଦାୟିତ୍ଵସମ୍ପନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ବୈଠକ ଡାକି ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ପାଇଁ ବିଧାନସଭା ସଚିବାଳୟକୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ ।
ଭାଙ୍ଗିଗଲା ଆଗ୍ରହ
ଆମେ ଦେଖୁ ୩.୫.୨୦୦୩ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବାଚସ୍ପତି ଶ୍ରୀ କର ସମ୍ପୂର୍ଣ ଆନ୍ତରିକତାର ସହ ଏହି କାମରେ ଲାଗିଥିଲେ । ମାତ୍ର ତହିଁର ୩ ଦିନ ପରେ, ତା ୭.୫.୨୦୦୩ରିଖରେ ସୂଚନା ଓ ଲୋକ ସମ୍ପର୍କ ସଚିବ ଜଗଦୀଶ ପ୍ରସାଦ ଦାଶଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ କାନ୍ତକବିଙ୍କ ପୁତ୍ର ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ମହାପାତ୍ରଙ୍କଠାରୁ ଯେଉଁ ପତ୍ର ତାଙ୍କୁ ମିଳିଲା, ତାହା ହିଁ ବୋଧେ ଶରତବାବୁଙ୍କ ଆଗ୍ରହ ଭାଙ୍ଗିଦେଲା ।
ପିତାଙ୍କ ଗୀତ ଓଡ଼ିଶାର ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ହେବାକୁ ଯାଉଛି – ଏଥିରେ ଗର୍ବ ଅନୁଭବ କରିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ, ସେ ଲେଖିଥିଲେ, “ଅନୁରୋଧ କରୁଛି କି , ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀର ସଙ୍ଗୀତ ଓ ପଦ୍ୟ ସମ୍ପାଦନା ତଥା copyright ଓ royalty ବାବଦକୁ ଏକ ସମ୍ମାନଜନକ ଅଙ୍କ କାନ୍ତକବି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ‘ଡଗର’ ପତ୍ରିକାର ପୁନଃ ଉଦ୍ଧାର ନିମନ୍ତେ ‘ଡଗର’କୁ ସରକାର ପ୍ରଦାନ କରିବେ ।“ ନିତ୍ୟାନନ୍ଦଙ୍କ ସାନ ଭାଇ ଗୌର ଚନ୍ଦ୍ର ମହାପାତ୍ର ୧୦.୫.୨୦୦୩ ତାରିଖରେ ବାଚସ୍ପତିଙ୍କ ପ୍ରକୋଷ୍ଠରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ବୈଠକରେ ଯୋଗ ଦେଇ ଗସ୍ତଖର୍ଚ୍ଚ ଦାବି କରିଥିଲେ କେବଳ ନୁହେଁ, ଅନୌପଚାରିକ ଭାବେ ସୂଚାଇ ଦେଇଥିଲେ କି, ସରକାର ନିତ୍ୟାନନ୍ଦବାବୁଙ୍କୁ ଯେଉଁ ଅର୍ଥ ଦେବେ ତାହାର ଅର୍ଦ୍ଧାଂଶ ତାଙ୍କ ଭାଗ ବାବଦରେ ତାଙ୍କୁ ଦିଆଯିବା ଦରକାର ।
ଉହାଡ଼ରେ ଥିବା ଏ ଅଭିସନ୍ଧି ଶ୍ରୀ କରଙ୍କୁ ଏପରି ବିଚଳିତ କରିଥାଇପାରେ ଯେ, ବାଚସ୍ପତି ପଦ ତ୍ୟାଗ କରିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ସେ ଆଉ ବିଶେଷ କିଛି ଆଗ୍ରହ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିନଥିବା ଦେଖାଯାଏ ।
ଉହାଡ଼ର ଅଭିସନ୍ଧି
ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ଏହି “ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ” ଉହାଡ଼ରେ “ଏକ ସମ୍ମାନଜନକ” ପରିମାଣର ଟଙ୍କା ଦାବି ଓ ଗୌରଚନ୍ଦ୍ର ମହାପାତ୍ର କାନ୍ତକବିଙ୍କ ଲେଖାର copyright ଉପରେ ସମାନ ଅଂଶୀଦାର ଥିବା ହେତୁ ସରକାର ଦେବାକୁ ଥିବା ଟଙ୍କାର ଅଧଭାଗ ନ ପାଇଲେ ତାଙ୍କ ଭାଗର copyright ଦେବେନାହିଁ ବୋଲି ଧମକାଇବା ବାଚସ୍ପତି କରଙ୍କ ମନ ଉପରେ ନିଶ୍ଚୟ ଭରିଦେଇଥିବ ଗଭୀର ବିରକ୍ତି; କରଣ ଆମେ ଦେଖୁଁ, ଏହା ହିଁ ହୋଇରହିଗଲା ତାଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଏ ବିଷୟରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ଶେଷ ବୈଠକ ।
ଅଥଚ ଏହି ବୈଠକରେ ହିଁ ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ମହାପାତ୍ର ବପନ କରିଥିଲେ ଅଖଣ୍ଡ ଓଡ଼ିଶା ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏକ ବିପତ୍ତିର ବୀଜ ।
ସେ ଲେଖିଥିଲେ, “ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ”ର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ଵ କରିପାରୁଥିବା ଭଳି ତିନୋଟି (୩ଟି) ସ୍ତବକ ମନୋନୀତ କରି ଏହି ପତ୍ର ସହ ସଂଲଗ୍ନ ପୂର୍ବକ “ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ” ରାଜ୍ୟ ସଙ୍ଗୀତ ହେବା ପାଇଁ ବିଧିବଦ୍ଧ ଭାବେ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ କରୁଛି ….. ।“ ଏତଦନୁଯାୟୀ ଏହି ବୈଠକରେ ନିମ୍ନ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା : It was unanimously decided to approve only first, fourth and the last stanza with repetition of first two lines for rhythmical purpose …. ।” ଯେଉଁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗୃହୀତ ହେଲା, ତହିଁରେ ଏହା ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇଗଲା !
ଆଇନ ହେଉ
ଶରତବାବୁଙ୍କ ପରେ ବାଚସ୍ପତି ହେଲେ ମହେଶ୍ଵର ମହାନ୍ତି, ଯେ କି ୧୯.୧୨.୨୦୦୨ ତାରିଖ ଶୂନ୍ୟ କାଳରେ ବିଧାନସଭାରେ ଯାହା କହିଥିଲେ ତାହା ମୁଁ ଏହି ନିବନ୍ଧର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛି । ୧୦.୫.୨୦୦୩ ତାରିଖ ପରେ ଏ ବିଷୟରେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଓ ଶେଷ ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ୨୬.୮.୨୦୦୬ ତାରିଖରେ ବାଚସ୍ପତି ମହାନ୍ତିଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ତାଙ୍କରି ପ୍ରକୋଷ୍ଠରେ । ଏହା ପ୍ରଥମ ବୈଠକର ପ୍ରଥମ ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ମଧ୍ୟ ନିଜର ପ୍ରଥମ ପ୍ରସ୍ତାବ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା ; ଏବଂ ଆଉ ଗୋଟିଏ ପ୍ରସ୍ତାବ (ପ୍ରସ୍ତାବ ସଂଖ୍ୟା ୭) ରେ ପ୍ରଥମ ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ଆଇନରେ ପରିଣତ କରିବାକୁ ବିଧାନସଭାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅଧିବେଶନରେ ବିଧେୟକ ଆଗତ କରିବାକୁ ଗୃହ ବିଭାଗକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆ ଯାଇଥିଲା ; ଯଥା ” To give recognition and statutory status to the song as State Anthem, necessary Bill shallbe introduced in the coming Assembly Session by the Home Department in the light of National Anthem Act.”
ମହେଶ୍ଵର ମହାନ୍ତି ୩୧.୩.୨୦୦୮ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବାଚସ୍ପତି ରହିଲେ । କିନ୍ତୁ ଏହି ସଙ୍ଗୀତକୁ ପ୍ରାଦେଶିକ ସଙ୍ଗୀତ କରିବା ପାଇଁ ବିଧାନସଭାର କୌଣସି ଅଧିବେଶନରେ ମଧ୍ୟ ବିଧେୟକ ଆଗତ ହୋଇନଥିଲା ଓ ସେ ବି ସେ ସମ୍ପର୍କରେ କୌଣସି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ ନକରି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ନୀରବ ରହିଥିଲେ ।
ଦୁଇଟି କାରଣ
ଏହାର ଦୁଇଟି କାରଣ ଥିଲା । ପ୍ରଥମତଃ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଯେ ଓଡ଼ିଆ ଅସ୍ମିତାର ଘୋର ଘାତକ – ଏହା ବୁଝିଗଲା ପରେ ନୀରବ ରହିବା ଭିନ୍ନ ମହେଶ୍ଵରଙ୍କ ପାଇଁ ଅନ୍ୟ ଗତି ନଥିଲା । ଦ୍ଵିତୀୟତଃ, ଏହାକୁ ଆଇନ ବଳରେ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରାଦେଶିକ ସଙ୍ଗୀତ କରିବା ପାଇଁ କବିଙ୍କ ପରିବାରର ଅର୍ଥଲୋଭ ଅନ୍ତରାୟ ହୋଇ ଠିଆ ହୋଇଥିଲା ।
ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ମହାପାତ୍ର ଦେଇଥିବା ଚିଠିରେ “ଏକ ସମ୍ମାନଜନକ” ପରିମାଣର ଟଙ୍କା ପାଇଁ ଲେଖିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ “ଡଗର ପତ୍ରିକାର ପୁନଃ ଉଦ୍ଧାର” ପାଇଁ ୨୫ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କାର ମୌଖିକ ଦାବି ରଖିଥିଲେ । ଜଣେ ପୂର୍ବତନ ବିଧାୟକ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ସିଧାସଳଖ ନାହିଁ କରିହେଉନଥିଲା କି ତହିଁରେ ରାଜି ହେବା ବି ସୁବିଧାଜନକ ନଥିଲା ।
ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ଭୁଲ ଦାବି
ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ମହାପାତ୍ର ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ ଉପରେ ଯେଉଁ ସତ୍ତ୍ଵାଧିକାର (copyright) ଦର୍ଶାଇ ସରକାରଙ୍କ ଠାରୁ ” ସମ୍ମାନଜନକ” ପରିମାଣର ଟଙ୍କା ଦାବି କରିଥିଲେ, ସେ ସତ୍ତ୍ଵାଧିକାର ତାଙ୍କର ନ ଥିଲା । ଗୀତଟିର ପ୍ରକୃତ ସତ୍ତ୍ଵାଧିକାରୀ ଥିଲା ଆକାଶବାଣୀ । ମହାପାତ୍ର ଭ୍ରାତୃଦ୍ଵୟ ଏହା ଭଲଭାବେ ଜାଣିଥିଲେ । ବିଶ୍ଵାସ କରିବା କଷ୍ଟ ଯେ, ଏହା ଜାଣି ମଧ୍ୟ ସତ୍ତ୍ଵାଧିକାର ଓ ରୟାଲଟି ବାବଦରେ ସେମାନେ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ “ସମ୍ମାନଜନକ” ପରିମାଣର ଟଙ୍କା ଦାବି କରୁଥିଲେ ।
ଦୁଇଟି ସତ୍ତ୍ଵାଧିକାର ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ
ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ ଗୀତର ଲେଖକ କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର ଟଙ୍କା ବିନିମୟରେ ଆକାଶବାଣୀକୁ ତାହାର ସତ୍ତ୍ଵାଧିକାର ନିଜ ଜୀବିତାବସ୍ଥାରେ ପ୍ରଦାନ କରିସାରିଥିବା ହେତୁ ତାଙ୍କର କୌଣସି ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ସେହି ସତ୍ତ୍ଵାଧିକାରକୁ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଏହା କୌଣସି ଜମି ନୁହଁ ଯେ, ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଆକ୍ୟୁଇଜେସନ ଆଇନ ବଳରେ ଜନସ୍ଵାର୍ଥ ବାହାନାରେ ଏହାର ଅଧିଗ୍ରହଣ କରିପାରିବେ । ଗୋଟିଏ ସାରସ୍ଵତ କୃତି ଉପରେ ଦୁଇଟି ସତ୍ତ୍ଵାଧିକାର – ପୁଣି ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସରକାରଙ୍କ ସମାନ୍ତରାଳ ସତ୍ତ୍ଵାଧିକାର – କେବେ ବି ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।
ଆଇନତଃ ଅସମ୍ଭବ
ଏହି ହେତୁ ବାଚସ୍ପତି ମହେଶ୍ଵର ମହାନ୍ତିଙ୍କ ୨୬.୮.୨୦୦୬ ତାରିଖର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ମାନି ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ଏବେ ବି ଏହି ସଙ୍ଗୀତକୁ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରାଦେଶିକ ସଙ୍ଗୀତ କରିବାକୁ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରି ପାରିବେ ନାହିଁ । ଏବଂ ଏହି ସଙ୍ଗୀତ ଯଦି ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ପରି ଆଇନ ଆଧାରିତ ନ ହୁଏ, ତାକୁ କେହି ମାନିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେବେ ନାହିଁ ।
କାଣ୍ଟଛାଣ୍ଟ କରିବାକୁ ସରକାର କିଏ?
ଅପରପକ୍ଷେ ଛଅଟି ପଦ ବିଶିଷ୍ଟ ଏହି ନମସ୍ୟ ଗୀତର ସଂକ୍ଷିପ୍ତୀକରଣ କରି ଗାଇବାକୁ ଯେଉଁ କେତେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଯୁକ୍ତି କରୁଛନ୍ତି ତାହା କେବଳ କୁହାଳିଆ ଗୁଣର ପରିଚାୟକ । କାନ୍ତକବିଙ୍କ ଏହି ଗୀତଟି ଆମ ଜାତିର ଏକ ଅମୂଲ୍ୟ ସମ୍ପଦ । ଆମ ଭାଷାରେ ଆମ ଜାତିର ସମସ୍ତ ଦାପ୍ତରୀକ କର୍ମ ସମ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଯେତେବେଳେ ଆମ ଭାଷାଭାଷୀ ଭୂଖଣ୍ଡକୁ ଏକତ୍ର କରି ଏକ ନୂଆ ପ୍ରଦେଶ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଆମ ଆନ୍ଦୋଳନ ଚାଲିଥିଲା, ଏହି ସଙ୍ଗୀତ ଆମ ଜାତୀୟତାର ଉଦ୍ଦୀପକ ହୋଇ ଉଭା ହୋଇଥିଲା । କାନ୍ତକବିଙ୍କ ତିରୋଧାନ ପରେ ଏହାକୁ କାଣ୍ଟଛାଣ୍ଟ କରି ବିକୃତ କରିବାର ଅଧିକାର ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ମହାପାତ୍ରଙ୍କୁ ବା ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ବା କୌଣସି ସଙ୍ଗୀତକାରଙ୍କୁ ଦେଲା କିଏ?
ଓଡ଼ିଶା ବିରୁଦ୍ଧରେ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର
ଏହି ସଙ୍ଗୀତକୁ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶର ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ କରିବା ପାଇଁ ଦୁଇଜଣ ବାଚସ୍ପତିଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଯେଉଁ ଦୁଇଟି ବୈଠକ ହୋଇଥିଲା ତହିଁର ଦୁଇଟିଯାକ “ପ୍ରଥମ ପ୍ରସ୍ତାବ” ସମାନ । ପ୍ରଥମ ବୈଠକର ପ୍ରସ୍ତାବ ଏଥିପୂର୍ବରୁ ଉଦ୍ଧୃତ୍ତ ହୋଇଛି । ଦ୍ଵିତୀୟଟିର ପ୍ରସ୍ତାବ ହେଲା – “1st, 4th, & 6th stanzas of Bande Urkala Janani along with Ghosa written by Kantakabi Laxmikant Mohapatra will be taken as State Anthem (Orissa Pradesh Sangita) . Other formalities like occasion, place, manner and other procedures to be followed would be decided by the Home Department.”
ଅତଏବ ଏହି ଦୁଇଟିଯାକ ପ୍ରସ୍ତାବ କହୁଛି କାନ୍ତକବିଙ୍କ ଲେଖାର ଘୋଷା ସମେତ ୧, ୪ ଓ ୬ – ଏହି ତିନୋଟି ପଦକୁ ମୂଳ ରଚନାରୁ ଅଲଗା କରି ରାଜ୍ୟ ସଙ୍ଗୀତ ରୂପେ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ କରାଯାଉ । ଘୋଷା ସମେତ ଏହି ତିନୋଟି ପଦ ହେଲା
ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ
ଚାରୁ ହାସମୟୀ ଚାରୁ ଭାଷମୟୀ ଜନନୀ ଜନନୀ ଜନନୀ
ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ । ଘୋଷା ।
ପୂତ ପୟୋଧି ବିଧୌତ ଶରୀରା
ତାଳ ତମାଳ ସୁଶୋଭିତ ତୀରା
ଶୁଭ୍ର ତଟିନୀକୁଳ ଶୀକର ସମୀରା – ଜନନୀ ଜନନୀ ଜନନୀ । ୧ ।
ସୁନ୍ଦର ମନ୍ଦିର ମଣ୍ଡିତ ଦେଶା
ଜ୍ଞାନ ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ଦେଶା
ପୂଣ୍ୟ ତୀର୍ଥଚୟ ପୂଣ୍ୟ ପ୍ରଦେଶା – ଜନନୀ ଜନନୀ ଜନନୀ । ୪ ।
କବିକୁଳମୌଳି ସୁନନ୍ଦନ ବନ୍ଦ୍ୟା
ଭୂବନ ବିଘୋଷିତ କୀର୍ତ୍ତି ଅନିନ୍ଦ୍ୟା
ଧନ୍ୟେ ପୂଣ୍ୟେ ଚିରଶରଣ୍ୟେ – ଜନନୀ ଜନନୀ ଜନନୀ । ୬।
ଏହା ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଭୂମିର ଘୋର ଅବମାନନାକାରୀ । କାରଣ, ଏଥିରେ କେବଳ ଉପକୂଳ ଓଡ଼ିଶାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଚିତ୍ରଣ ଅଛି ; ପାର୍ବତ୍ୟ ଓଡ଼ିଶା ବା ଗଡ଼ଜାତ ଓଡ଼ିଶାର ଚିହ୍ନ ବର୍ଣ୍ଣ ନାହିଁ । ଓଡ଼ିଶାର ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଯେଉଁମାନେ ପୂର୍ବତନ ଗଡ଼ଜାତଗୁଡ଼ିକର ବାସିନ୍ଦା ବା ପାହାଡ଼ି ଇଲାକାର ଅଧିବାସୀ ଏହି ସଙ୍ଗୀତରେ ତାଙ୍କ ମାଟିର ବନ୍ଦନା ପାଇବେନାହିଁ । ଏହା ଓଡ଼ିଶାକୁ ଅଖଣ୍ଡ ରଖିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ସ୍ଵାଭିମାନ ଭିତ୍ତିରେ ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ କରିଦେବ । ଓଡ଼ିଶାକୁ ଭଲ ପାଉଥିବା କୌଣସି ଲୋକ ଏହାକୁ ତାର ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ଭାବେ କେବେ ବି ଗ୍ରହଣ କରିବ ନାହିଁ ।
ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ ଗୀତଟି ଆମ ଭାଷା ଜାତୀୟତାର ମଧୁରତମ ଉତ୍ସ ହୋଇରହିଥିଲା, ରହି ବି ଥାଆନ୍ତା ଚିରକାଳ । ମାତ୍ର କାନ୍ତକବିଙ୍କ ପୁତ୍ରମାନଙ୍କ ଅର୍ଥଲୋଭ ଏହି ଦୁଃଖଦ ପରିସ୍ଥିତି ଉପୁଯାଇଛି ।
